Wat is burn-out?
Burn-out is een fysiologische aandoening. Dat betekent dat het te maken heeft met je stofwisseling. Bij een burn-out is er sprake van zowel mentale als fysieke klachten, waarbij vooral extreme vermoeidheid vaak wordt genoemd. De term is nog niet heel oud want pas in de jaren 70 werd het voor het eerst gebruikt. Bij burn-out zijn er drie zaken belangrijk: uitputting, cynisme en een lager zelfbeeld. Burn-out wordt ook wel eens een energiestoornis genoemd. De laatste jaren is het aantal mensen dat burn-out raakte gestegen. In 2017 werden er 1.962 meldingen gedaan overspannenheid en burn-out door bedrijfsartsen. Dat is maar liefst 42% van het totaal aantal meldingen bij de Nationale Registratie Beroepsziekten.
Burn-out betekenis en waarom het zo heet
Burn-out betekent in het Nederlands letterlijk: ‘opgebrand’. Iemand met een burn-out heeft geen energie meer om normale dagelijkse bezigheden uit te voeren. Iemand met een burn-out heeft er bovendien ook gewoon geen zin in. Als je een burn-out hebt voel je je moe, uitgeput, opgebrand……. burnt-out.
Burn-out of overspannen: Wat is het verschil?
De symptomen van overspannenheid en een burn-out lijken op elkaar. Maar wat is nu eigenlijk het verschil? Overspannenheid is omkeerbaar, burn-out is dat niet. Dat betekent dat als iemand overspannen is, en je de stressfactoren weghaalt, iemand snel weer kan genezen. Bij burn-out helpt het ‘even weghalen’ van de stressfactoren niet. Iemand die burn-out is heeft langer tijd nodig om te herstellen en moet in de meeste gevallen langer stoppen met werken.
Wat zijn de oorzaken van burn-out?
Vaak wordt er gedacht dat burn-out te maken heeft met een te drukke baan. Deels is dat waar, maar zeker niet altijd. Burn-out kun je ook raken door andere factoren, zoals problemen in je privéleven of langdurige financiële problemen. Vaak is een burn-out veroorzaakt door een opeenstapeling van gebeurtenissen en stressfactoren.
Bepaalde factoren kunnen het risico op burn-out vergroten. Denk dan aan fysiek of mentaal zware beroepen, een sensitieve persoonlijkheid, of een perfectionistische aard. Burn-out komt steeds vaker voor. In 2018 bleek 16,4% van de mannelijke werknemers en 18,1% van de vrouwelijke werknemers last te hebben van burn-outklachten. Het is niet helemaal duidelijk hoeveel mensen er uiteindelijk zijn gediagnosticeerd als burn-out.
Burn-out symptomen en klachten
Extreme vermoeidheid en een lager zelfbeeld (‘ik kan het gewoon niet’) worden vaak als eerste genoemd bij burn-out. Maar er zijn meer symptomen die erop kunnen wijzen dat je burn-out bent. Zo kun je last hebben van:
Concentratieproblemen
Slaapproblemen
Prikkelbaarheid
Duizeligheid
Spierpijn
Geheugenverlies
Hoofdpijn
Agressie
Paniek
Stemmingswisselingen
Hartkloppingen
Gejaagd gevoel
Emotioneel labiel
Verlies van motivatie
Onzekere gevoelens
Vermoeidheid
Geen zin in seks
Acne
Gevoelig voor verslaving
Meer gebruik van alcohol
Uitstelgedrag
Hoge bloeddruk
Huilbuien
Onverschillig
Veel piekeren
Burn-out bij mannen: klachten en verschijnselen
Mannen zijn in vergelijking met vrouwen gevoelig voor onregelmatige werktijden, conflicten en hoge werkdruk. Mannen gaan anders om met stress dan vrouwen. Het brein werkt nu eenmaal iets anders. Zo zijn mannen bijvoorbeeld erg oplossingsgericht en raken ze minder snel emotioneel ergens bij betrokken. Bij mannen komt burn-out iets minder vaak voor dan bij vrouwen, maar dat betekent niet dat ze er geen last van hebben. Bovenstaande symptomen komen zowel bij mannen als vrouwen voor.
Burn-out bij vrouwen: klachten en verschijnselen
Meer vrouwen dan mannen raken dus burn-out. Dat komt omdat vrouwen zich emotioneel dingen vaker aantrekken. Een ruzie met een vriendin kan bijvoorbeeld een stressvolle gebeurtenis zijn, een man kan een ruzie met een kennis vrij snel naast zich neerleggen. Vrouwen ervaren net als mannen stress op de werkvloer, maar bij dames heeft dit dan weer vaak betrekking op het sociale aspect. Buiten de groep staan of ruzie met een collega zijn factoren die bij vrouwen extra hard kunnen aankomen.
Ook zijn vrouwen over het algemeen drukker met het reilen en zeilen binnen het gezinsleven, wat extra druk kan veroorzaken. Zoals gezegd verschillend de symptomen van burn-out bij mannen en vrouwen niet echt, maar omdat vrouwen over het algemeen emotioneler zijn zul je ze bijvoorbeeld eerder zien huilen dan mannen.
Heb jij een burn-out?
Is alles je teveel? Voel je je opgejaagd, heb je geen plezier meer in je werk en wil je het liefst elke dag vroeg naar bed? Dan kan het zijn dat je ‘burn-out’ bent. Een term waar je vast wel eens van gehoord hebt, maar niet vanuit ging dat het jou ooit zou overkomen. Want jij kan toch wel tegen een stootje?
Misschien wel, maar burn-out raak je niet van een enkele tegenslag. Een burn-out is namelijk een opeenstapeling van bepaalde gebeurtenissen of langdurige stress die uiteindelijk voor een enorme kortsluiting in je lijf zorgt. Dit is vaak het moment waarop de diagnose burn-out wordt gesteld. In die opbouwende fase kun je al heel wat klachten hebben.
Hoe vervelend een burn-out ook is, het is wel goed te behandelen. Zeker als je een professional inschakelt. Bij Mindler werkt een flink aantal psychologen die veel ervaring hebben met het behandelen van burn-out problemen. Zij kunnen je helpen het herstel te bespoedigen en je begeleiden bij je terugkeer op de werkvloer.
Maakt jouw werkgever gebruik van de zakelijke diensten van Mindler? Dan kun je met jouw code (die je van je werkgever ontvangt) een afspraak maken met een van deze psychologen via de Mindler app. Er is geen wachtlijst, dus je kunt direct je eerste gesprek inplannen.
Je hoeft voor de afspraak niet naar een kantoor van de behandelaar te komen, want je gaat in gesprek met elkaar door middel van een online beeldverbinding. Zolang jij dus internet of wifi in de buurt hebt kun je gaan zitten op een locatie die voor jezelf het prettigste is. De bank in de woonkamer, of de keukentafel bijvoorbeeld.
Samen met je psycholoog overleg je hoe jullie de klachten aan gaan pakken. Dit kan zijn door een bepaalde therapie, gesprekken, of door het doen van oefeningen. Jij kiest zelf met welke therapeut je aan de slag gaat.
Burn-out testen
Loop je al een tijdje rond met een gejaagd gevoel, of is je partner de laatste tijd enorm prikkelbaar? Is er sprake van stressgevoelens bij jou of bij iemand binnen je gezin, en wil je weten of hier meer achter schuilgaat dan zomaar een slechte dag? Dan kun je eens denken aan het doen van een burn-out test.
Overspannen test – hoe test je op overspannenheid?
Online zijn er verschillende van dit soort tests te vinden. Kijk bijvoorbeeld eens naar deze test die gratis wordt aangeboden door een ervaringsdeskundige. Je kunt ook de lijst met symptomen er eens bijpakken en afstrepen welke symptomen voor jou allemaal gelden. Zijn het er veel? Dan is het misschien tijd om eens een afspraak te maken met je huisarts. Je arts heeft specifieke richtlijnen voor het stellen van de diagnose.
Burn-out herstel – Hoe behandel je een burn-out?
Heb je last van een burn-out, dan is het zaak om rustig aan te doen. Als je rust houdt zullen je klachten automatisch verminderen. Bij sommige mensen gebeurt dat vrij snel, bij andere houden de klachten veel langer aan. Om je te helpen zijn er psychologen die zich hebben verdiept in therapieën die je kunnen helpen bij je burn-out. Meestal is een korte, intensieve therapie voldoende om van je klachten af te komen. Naast rust en therapiesessies denk je misschien ook aan medicatie die je voorgeschreven kunt krijgen om de burn-out te vermijden, maar in principe hoort medicatie niet bij het behandelplan.
Burn-out medicatie
Toch wordt er soms wel medicatie voorgeschreven. Dat gebeurt als je zoveel last hebt van de klachten van je burn-out, dat je niet meer goed kunt functioneren in het dagelijks leven. Het gaat dan bijvoorbeeld om medicatie die je helpt bij eventuele slaapproblemen.
Verschillende soorten burn-out medicijnen
Temazepam Temazepam maakt je rustiger en minder angstig. Het ontspant de spieren en maakt je slaperig. Temazepam werkt al binnen een uur en werkt 6 tot 8 uur.
**Nitrazepam **Nitrazepam heeft ongeveer dezelfde uitwerking als Temazepam. Je wordt er rustiger van en slaperig. Je spieren raken ontspannen en je voelt je minder angstig. Het middel werkt wel sneller, al binnen 15 tot 30 minuten begin je je slaperig te voelen.
**Lorazepam **Lorazepam maakt je rustiger en zorgt ervoor dat je minder last hebt van paniekgevoelens. Net als Temazepam en Nitrazepam wordt je er suf en slaperig van. Het medicijn werkt binnen 1 uur en heeft een werking van 8 tot 12 uur.
**Oxazepam **Ook Oxazepam kan voorgeschreven worden door je huisarts als je slecht de slaap kunt vatten. Na inname van dit medicijn voel je je binnen een uur slaperig en het werkt 6 tot 8 uur lang.
Valium De werkzame stof in valium is diazepam. Deze stof maakt je rustiger en minder angstig. Het wordt dan ook onder andere ingezet bij gespannenheid, paniekstoornissen, onrust, slapeloosheid en spierkrampen.
Voor alle bovenstaande medicatie geldt: ze helpen niet om je burn-out te genezen, ze helpen je de rust te geven die je, als je een burn-out hebt, zo hard nodig hebt. Veel van bovenstaande medicatie werkt verslavend als je het te vaak gebruikt, pas er dus goed mee op en bespreek medicijngebruik vooraf met de huisarts.
Natuurlijke burn-out supplementen
Stress kan veel vragen van je lijf. Je hebt er niet alleen mentaal last van, maar ook fysiek. Het eetpatroon van veel mensen verandert als er sprake is van een burn-out. Zo is het makkelijker om naar een zak chips te grijpen, als je door je burn-out geen fut hebt om een gezonde maaltijd klaar te maken. Een burn-out wordt niet veroorzaakt door een ongezond eetpatroon, en gezond eten is ook niet hét medicijn tegen een burn-out. Een gezonde levensstijl kan er echter wel voor zorgen dat je sneller van een burn-out herstelt.
Je lichaam krijgt tijdens een burn-out namelijk best wel wat te verduren. De volgende voedingssupplementen kunnen helpen je lijf gezond te houden als je last hebt van een burn-out. Vaak kom je deze voedingsstoffen namelijk tekort. Stress bijvoorbeeld berooft je lijf van magnesium. Tel daar extra koppen koffie, een paar glazen alcohol en suiker bovenop en je komt al snel magnesium te kort. Daarnaast helpen onderstaande natuurlijke middelen om sneller van je burn-out te herstellen.
Vitamine C Vitamine C zorgt voor een gezond en sterk immuunsysteem. Iets wat je goed kunt gebruiken als je probeert te herstellen van een burn-out. Er is ook sprake van dat vitamine C leidt tot een afname van stressreactie in je lichaam. Het zorgt er namelijk voor dat de hoeveelheid cortisol (ook wel stresshormoon genoemd) sneller daalt na een stressreactie. Je kunt een extra sinaasappel eten, maar ook vitamine C tabletten, capsules of poeder kopen bij de drogist.
**Vitamine D **Vitamine D krijg je uit zonlicht en een beetje uit je voeding. Een tekort aan vitamine D wordt in verband gebracht met neerslachtigheid. Omdat de zon in Nederland niet altijd schijnt en er in voedsel simpelweg niet voldoende vitamine D zit om je lichaam er genoeg van te voorzien treedt er best vaak een Vitamine D tekort op. Dat je door je burn-out vaker binnen blijft helpt dan natuurlijk geniet. Gelukkig kun je vitamine D supplementen kopen om je tekort aan te vullen.
**Zink **Zink zorgt voor een verbeterde weerstand en maakt je weerbaarder tegen stress. Het is belangrijk je immuunsysteem op peil te houden omdat chronische stress er flink afbreuk aan kan doen.
Magnesium Langdurige stress zorgt ervoor dat je lijf meer magnesium uitscheidt. Bij een burn-out komt natuurlijk een flinke bak stress kijken. Geen wonder dat veel mensen met een burn-out ook met een magnesium tekort kampen. Een gebrek aan magnesium zorgt ervoor dat je minder goed kunt slapen, en slapen is wel nodig als je een burn-out hebt.
**Omega 3 vetzuren **Omega 3 vetzuren zijn belangrijk voor je immuunsysteem en worden in verband gebracht met mentale gezondheid. Simpel gezegd zijn Omega 3 vetzuren goed voor zowel lichaam als geest. Je vindt deze gezonde vetzuren in voeding zoals vis, vlees en schelpdieren, maar ook in capsules die je bij de drogisterij kunt kopen.
Adaptogene kruiden Ashwagandha, rhodiola rosea en panax ginseng zijn voorbeelden van adaptogene kruiden. Zij staan erom bekend je weerstand tegen stress bare factoren te verbeteren.
**Groene thee **Ook het drinken van een paar koppen groene thee per dag kan helpen bij een burn-out. Het drinken van groene thee heeft namelijk een rustgevende werking.
Holistische burn-out behandelingen
Tot slot kun je een burn-out ook nog op een holistische manier aanpakken. Door bijvoorbeeld Mindfulness in te zetten.
Mindfulness voor burn-out
Burn-out klachten verdwijnen vanzelf als je je lichaam genoeg rust geeft. Dat is soms wel erg lastig. Mindfulness kan je helpen om rust te krijgen, maar helpt ook bij het onderzoeken waar je burn-out eigenlijk vandaan is gekomen. Wat heeft ervoor gezorgd dat jij in deze situatie bent beland? Door hier bewust mee bezig te gaan (door bijvoorbeeld bepaalde oefeningen te doen), kun je het herstel van een burn-out niet alleen bespoedigen, maar kun je ook herhaling van je burn-out voorkomen.
Omgaan met burn-out in het dagelijks leven
Een burn-out kan je leven flink op de kop zetten. Ineens kun je niet meer naar je werk en moet je ‘verplicht’ rust nemen. Dat is tenminste het advies als je door de huisarts gediagnosticeerd bent. Maar vaak is het zo dat de burn-out al veel langer speelt. De spanning en stress hebben zich langzaam in je lijf opgebouwd, totdat je uiteindelijk echt niet meer kon. Waarschijnlijk was jij niet de enige die last had van je burn-out. Ook je omgeving heeft ermee te maken. Je echtgenoot, je kinderen, je collega’s, vrienden. Als er sprake is van een burn-out kan dat flink wat levens raken. In veel gevallen is het zelfs zo dat de mensen om je heen eerder door hebben dat er iets mis is, dan jijzelf.
Burn-out en familie Als er iemand binnen het gezin met een burn-out kampt, dan heeft het hele gezin daarmee te maken. Met een burn-out blijf je thuis van je werk. Je bent dus thuis op momenten dat je dat normaal gesproken niet zou zijn. Het kan zijn dat je snauwerig bent, of nergens zin in hebt en somber op de bank ligt. Dat kan heel vervelend zijn voor de gezinsleden waarbij het leven gewoon doorgaat.
Het is belangrijk om goed met elkaar over de situatie te blijven praten. Zo kan iedereen er een beetje rekening mee houden en bepaalde zaken wat beter begrijpen. Laat je gezin bijvoorbeeld deze pagina lezen, zodat ze weten wat een burn-out precies inhoudt.
Daarnaast kan je gezin je helpen. Door je bijvoorbeeld te motiveren te gaan wandelen en tegen te houden als je ongezond wilt eten.
Burn-out en werk
Vaak wordt gedacht dat een burn-out een directe consequentie is van te veel werken. Maar je hebt inmiddels gelezen dat die vlieger niet helemaal op gaat. Feit is wel dat een burn-out van invloed is op je werk. Vaak wordt er nog doorgewerkt als er al sprake is van een burn-out, maar er nog geen officiële diagnose is. Dit zorgt ervoor dat je je werk minder goed kunt doen omdat je je bijvoorbeeld niet goed kunt concentreren, of door veel gepieker en stress niet kunt slapen op de dagen voordat je naar je werk moet.
En is de diagnose er wel, dan gebeurt het nog steeds vaak dat er tussendoor nog wel even heen- en weer gemaild wordt met de baas. Zo’n e-mail wisseling kan al genoeg zijn om je burn-out weer lekker aan te wakkeren. De huisarts of bedrijfsarts kan een verklaring voor je schrijven die je aan je baas kunt laten zien. Daarmee kun je even echt alle banden met de zaak doorsnijden en je op je herstel focussen.
Vaak duurt het maanden, en soms zelfs jaren, voordat je weer aan de slag kunt na een burn-out. Spring dan niet meteen in het diepe, maar bouw je werkzaamheden langzaam op. Een psycholoog kan je handvatten geven om op een goede, gezonde manier je werkleven weer op te pakken.
Burn-out en relaties
Sneller moe, snauwerig, meer alcohol drinken, minder hard lachen om de grappen van een ander. Het zijn slechts enkele van de symptomen van een burn-out die flink van invloed kunnen zijn op je relatie. Vaak heeft een ander al veel sneller door dan jij dat er iets met je aan de hand is. Communicatie is een van de belangrijkste dingen om op te letten bij een burn-out. Of het nu gaat om de relatie met je geliefde of met een vriend, door goed te communiceren kunnen een hoop problemen voorkomen worden.
Besef goed dat als je een burn-out hebt, de ander er last van heeft. Vaak heb je geen zin om klusjes te doen als je somber op de bank zit, maar je kunt je, ondanks je burn-out, vaak best wel een taak oppakken. Al is het maar een kleine, zoals bijvoorbeeld de tafel dekken voor het eten. Daarmee laat jij je goede wil zien, en voel je je ook direct een beetje beter over jezelf.
Burn-out en seksualiteit
Hoe meer je hersenen worden belast met werkdruk, angst, paniek en stress, hoe minder zin je hebt in seks. Vaak is het dan ook zo dat de lust al een tijdje ver te zoeken was als de diagnose burn-out uiteindelijk wordt gesteld. Hoe vaker er ‘nee’ gezegd wordt in de slaapkamer, hoe groter het probleem vaak wordt. Dat kan zorgen voor nog meer stress. Is je seksleven ineens veel slechter dan anders, en herken je ook andere symptomen bij je partner zoals kribbigheid of vermoeidheid, denk dan eens aan een burn-out. Dit kan zomaar de oorzaak zijn.
Hoe lang duurt een burn-out?
De gemiddelde duur van een burn-out is acht maanden. Bij de één duurt een burn-out langer dan bij de ander. Sommige zijn er binnen een half jaar weer bovenop, anderen hebben langer dan een jaar nodig om weer bij te komen.
De fases van een burn-out
Iemand met een burn-out doorloopt verschillende fases. Door kennis over deze fases kun je beter reageren op je burn-out. Ook anderen kunnen aan de hand van deze kennis beter inschatten hoe het met je gesteld is.
Aanloopfase Deze fase kan wel jaren duren. Het zijn de jaren waarin alle spanningen worden opgebouwd. Omdat je je grenzen niet kunt aangeven op het werk en in je privéleven neem je bijvoorbeeld veel te lang teveel hooi op je vork. Bepaalde beroepen staan erom bekend vaker een burn-out te veroorzaken omdat ze fysiek of mentaal zwaar zijn, zoals functies binnen de zorg, luchtvaart of onderwijs. De aanloopfase van een burn-out is eigenlijk de opeenstapeling van gebeurtenissen en langdurige stress, waardoor je lichaam het stresshormoon cortisol gaat produceren.
Pre-Burn-out In deze fase is de stress al behoorlijk opgelopen en kan er geen rust meer worden gevonden. Je neemt vaker een dag vrij, of kiest voor een thuiswerkdag, omdat de drukte op kantoor je teveel is. Misschien heb je al last van klachten, maar je blijft ze ontkennen. Sommige mensen gaan in deze fase juist extra hard werken.
Kortsluiting Je lijf zegt stop. Fysiek en mentaal stort je in. Ineens sta je te huilen op kantoor en voelt het alsof je geen stap meer kunt zetten. Je voelt je uitgeput.
Overgave Na de kortsluiting komt de fase waarin iemand beseft dat er iets aan de hand is. Dat betekent niet altijd dat diegene direct hulp gaat zoeken. Vaak zoekt men in deze fase de rust op. Veel slapen, alleen wandelen en het wegblijven van de plekken die stress veroorzaken is iets wat mensen in deze fase vaak doen.
Begeleiding Uiteindelijk komt er het moment dat de zieke besluit om hulp in te schakelen. Daarmee is iemand in fase 5 belandt.
**Re-integratie **Na een tijd rust kan je lijf en geest weer herstellen. Langzaamaan kun je weer aan het werk. Wanneer dat precies is, en in welk tempo dat gaat kun je overleggen met je huisarts of therapeut. Soms is terugkeer op de plek waar je vandaan kwam niet mogelijk, dan moet je dat verwerken. In de re-integratie kan een psycholoog je nog steeds bijstaan en handvatten geven om met bepaalde lastige situaties om te kunnen gaan.
Burn-out langer dan 2 jaar
Ben je langer dan 2 jaar burn-out? Dat betekent niet dat je helemaal nooit meer kunt herstellen. Ook als je langer nodig hebt is compleet herstel gewoon mogelijk. Vaak duurt het langer omdat je naast burn-out ook nog andere psychische problemen hebt. Onopgeloste jeugdtrauma’s, ADHD, klinische depressie, ASS en borderline kunnen ervoor zorgen dat je burn-out langer duurt dan gemiddeld. Ook het simpele feit dat je heel ongelukkig bent over de plek waar je na je burn-out zou moeten terugkeren kan een reden zijn dat je burn-out langer duurt.
Behandeling burn-out
Heb je een burn-out, of vermoed je dat je burned-out bent? Dan kun je zelf op zoek gaan naar een erkende psycholoog of praten met je bedrijfsarts. Zo kun je je herstel bespoedigen en word je goed begeleid bij een gezonde terugkeer op de werkvloer.
Door middel van oefeningen en adviezen kan een burn-out psycholoog je helpen en begeleiden bij zaken waar je privé tegenaan loopt, maar ook zakelijk. Stap voor stap keer je terug naar het dagelijks leven op zo’n manier dat je niet opnieuw met burn-out problemen thuis komt te zitten. Een psycholoog kan je hierbij helpen. Let wel, deze zorg wordt niet vergoed vanuit je basisverzekering.