Wat is faalangst?
Wie er wel eens mee te maken heeft gehad herkent het meteen: een brok in de keel, zenuwen, klamme handen en een paniekerig gevoel dat over je heen komt voordat je een presentatie moet houden, een penalty moet nemen of examen moet doen.
Een akelig gevoel dat opspeelt op momenten wanneer je een prestatie moet leveren. Klinkt dit bekend? Dan heb je misschien last van faalangst, oftewel de angst om te falen.
Niets om je voor te schamen, want je bent zeker niet de enige die hier in meer of mindere mate last van heeft. De cijfers liegen er niet om.
Alleen al in de brugklas heeft 1 op de 10 leerlingen last van een bepaalde mate van faalangst, maar ook in de latere levensjaren komt faalangst vaak voor. Het vervelende aan het hebben van faalangst is dat het beklemmend kan werken en je prestaties enorm negatief kan beïnvloeden.
Niemand heeft graag last van angst of specifiek van faalangst. Twijfelen aan jezelf, het gevoel om alles te verknallen. Het is een vreselijk gevoel wat je zelfvertrouwen een enorme dreun geeft. Maar gevoel kun je nu eenmaal niet sturen. Of wel?
Faalangst is de angst om te falen. Bang zijn om dingen niet goed te doen. Faalangst is een gevoel wat mensen krijgen op plekken en momenten waar en waarop prestaties geleverd moeten worden. Die prestaties kunnen je opgelegd zijn, bijvoorbeeld een sportwedstrijd of een toneeloptreden, maar het kan ook zijn dat je jezelf die prestatiedrang oplegt. Omdat je bijvoorbeeld een beter cijfer wilt halen op school dan je zus, of wanneer je binnen een bepaalde tijd jouw hardlooprondje wilt voltooien. Faalangst kun je dus niet alleen krijgen op ‘grote momenten’, zoals wanneer je een speech moet geven of examen moet doen. Je kunt ook last van faalangst hebben op ‘kleine momenten’ zoals wanneer je een gesprekje over koetjes en kalfjes moet houden met de buurman en bang bent om wat verkeerds te zeggen, of als je je stopwatch aanzet voor dat hardlooprondje dat binnen de door jouw gestelde tijd afgerond moet zijn. Ga je die tijd wel halen?
Wanneer jouw faalangst opspeelt heb je zelf niet in de hand, maar duidelijk is wel dat de faalangst ervoor zorgt dat jij je niet compleet kunt focussen op datgene waarmee je eigenlijk bezig zou moeten zijn. Het gevoel dat je geen grip op de situatie hebt en je op het punt staat te falen is erg vervelend en soms zelfs ronduit beangstigend.
Waarom is faalangst erg?
Faalangst wordt gezien als een negatief gevoel, maar de angst om te falen hoeft echt niet altijd negatief uit te pakken. Er is namelijk een verschil tussen positieve faalangst en negatieve faalangst. Positieve faalangst en negatieve faalangst
Faalangst kan zowel positief als negatief uitvallen. Bij negatieve faalangst zal de angst om te falen ervoor zorgen dat je niet lekker uit de verf komt. Het belemmert je bij het uitvoeren van je taak. Daarentegen helpt positieve faalangst je juist om nóg beter te presteren door de druk die je ervaart. Negatieve faalangst Helaas is het in veel gevallen zo dat de faalangst ervoor zorgt dat dingen minder goed gaan dan dat ze zouden moeten gaan. Het kan zelfs op den duur ernstige fysieke klachten opleveren. Als je stevig lijdt onder je faalangst kun je last krijgen van een burn-out, hormonale schommelingen, stress, problemen aan je hart en bloedvaten, een verkeerde ademhaling en een slecht werkend immuunsysteem. Faalangst kan je dus mentaal en fysiek flink ziek maken.
Faalangst komt bij zowel jongeren als volwassenen voor
Veel mensen denken dat faalangst alleen bij kinderen en jongeren op school voorkomt. Het is waar dat er juist op scholen vaak faalangst voorkomt. Dat heeft te maken met het feit dat het op school vaak draait om je prestaties. Het moeten voldoen aan verwachtingen is een belangrijke trigger voor faalangst. Maar het is niet zo dat alleen kinderen met dit vervelende gevoel te maken krijgen. Faalangst komt ook heel vaak voor bij volwassenen. Want ook in het leven na de schooltijd moeten er vaak prestaties geleverd worden. Toch is faalangst bij volwassenen vaak minder zichtbaar. Omdat je inmiddels een beetje hebt geleerd hoe je jouw faalangst kunt verbloemen. Dat jij net kunt doen alsof er niks aan de hand is, betekent natuurlijk niet dat je geen last van je angst hebt. Juist omdat je er vaak niet over kunt praten krijg je nog meer last van stress. Faalangst kan het leven echt enorm in de weg zitten.
Passieve en actieve faalangst
Faalangst uit zich bij iedereen op een andere manier. Je kunt last hebben van passieve faalangst, maar ook van actieve faalangst:
Passieve faalangst Iemand die last heeft van passieve faalangst vermijdt het liefst alle situaties die voor hem of haar als ‘eng’ worden ervaren. Dit uit zich bijvoorbeeld in uitstelgedrag, en het ontwijken van bepaalde zaken die je anders wel zou aanpakken. Dat kan op sociaal vlak zijn, maar ook bijvoorbeeld op werkgebied. Door een lastige taak steeds uit te stellen kan het gebeuren dat je op kantoor scheef wordt aangekeken.
Het vooruitschuiven van taken kan immers ook als ‘lui’ worden opgevat door je collega’s. Mensen met passieve faalangst worden door zichzelf tegengehouden nieuwe dingen te ontdekken of lastige taken uit te voeren. De wereld wordt daardoor kleiner en je ontneemt jezelf onbewust de kans om goed te ontplooien. Actieve faalangst Bij actieve faalangst is er wat anders aan de hand. Het gaat nog steeds om de angst om te falen, maar om niet te falen stellen mensen met actieve faalangst hun taken niet uit. Zij proberen ze zo goed mogelijk uit te voeren. Mensen met actieve faalangst zijn vaak erg perfectionistisch en dat is natuurlijk prijzenswaardig, maar het kan ook heel ongezonde vormen aannemen.
Misschien weet je van jezelf wel dat je teveel hooi op de vork hebt genomen op het werk en probeer je daarom thuis een gezond tegenwicht te bieden door te sporten en gezond te eten. Maar ook hierbij kan de faalangst dan weer de kop opsteken. Want eet je wel gezond genoeg? Sport je wel voldoende? Het hele leven kan daardoor een grote competitie worden voor mensen met actieve faalangst. Dat kan heel uitputtend werken en zelfs een burn-out veroorzaken.
Faalangst symptomen
Het kan zijn dat je last hebt van faalangst, maar dat je dit nog niet als zodanig hebt geïdentificeerd. Dat maakt het natuurlijk een stuk lastiger om er iets aan te doen. Faalangst herkennen kan best lastig zijn, omdat het per persoon verschilt hoe de angst zich uit. Als je last hebt van faalangst kan het zijn dat je de volgende symptomen ervaart:
Veel piekeren
Klamme, zweterige handen
Hoofdpijn
Slecht slapen
Vaak moe
Gevoel van stress
Erg druk in je hoofd
Stijve nek
Trillen
Hartkloppingen
Transpireren
Als faalangst je normale leven flink in de weg zit kun je in een vicieuze cirkel terechtkomen. Wanneer je moet presteren krijg je last van faalangst, waardoor je zelfvertrouwen iets kleiner wordt. Vervolgens heb je bij de volgende prestatie die je moet leveren weer een stukje minder zelfvertrouwen, waardoor je faalangst een beetje erger wordt.
Wat zijn de oorzaken van faalangst?
We weten nu wat faalangst is, welke soorten faalangst je kunt krijgen en welke symptomen er bij faalangst horen. Maar hoe ontstaat faalangst eigenlijk? Is het een gevoel waar je nu eenmaal mee geboren wordt, of heeft de angst om dingen niet goed te doen een andere oorzaak?
Aan jouw faalangst kunnen verschillende oorzaken ten grondslag liggen. Misschien ben je geboren in een gezin waarin schoolprestaties een heel belangrijk factor zijn en voel je daardoor extra druk om goed te presteren tijdens je examens. Ook in gezinnen waar flink gesport wordt komt het vaak voor dat er wat extra druk wordt opgelegd. Het gaat dan vaak niet meer om het plezier van de sport maar echt om het winnen; de prestatie. De prestatiedruk die te maken heeft met je faalangst hoeft echter niet per se van buitenaf te komen. Het kan ook zijn dat jijzelf degene bent die voor onnodige druk zorgt als je moet presteren. Heel ambitieuze mensen of mensen met een streberig karakter zijn vaak geneigd het absolute uiterste uit zichzelf te halen in allerlei situaties. Soms kun je gewoon niet voldoen aan je eigen verwachtingen, en dat kan faalangst in de hand werken. Bij kinderen is een veel geziene oorzaak voor faalangst dat ze niet kunnen voldoen aan de verwachtingen van de ouders, de leraar of de coach.
Hoe kom je van je faalangst af?
Als je erg veel last hebt van faalangst kan dat echt enorm vervelend zijn en je leven serieus beperken. Je wilt er daarom ook snel van af. We zeiden het al even in het begin van dit artikel; faalangst kan goed (online) behandeld worden. Je kunt daarvoor terecht bij Mindler, mits je daarvoor een geldige verwijzing van je huisarts hebt of een code via jouw werkgever.
Mij Mindler werken mensen die jou op professionele wijze van je faalangst af kunnen helpen. Je hoeft niet naar het kantoor van een psycholoog af te reizen, maar je kunt gewoon vanuit je eigen woonkamer werken aan je faalangst. Dit doe je via de Mindler app op je telefoon of tablet.
Je zoekt via de app zelf een behandelaar uit die jou het meeste aanspreekt en maakt een afspraak op een datum en tijd die jou het beste uitkomt. De sessies van Mindler worden vergoed door je zorgverzekering indien je een verwijsbrief hebt (denk wel aan je eigen risico), of worden vergoed via jouw werkgever indien je daarvan een code hebt gekregen. Bovendien is het heel fijn om in je eigen vertrouwde omgeving met je behandelaar te kunnen overleggen. Je begint eerst met een intakegesprek waarin je jouw vragen kunt stellen en de psycholoog jou een beetje kan leren kennen. Samen stellen jullie vervolgens een behandelplan op en plannen een nieuwe afspraak in.
Faalangst tips
Heb je last van faalangst en belemmert het je activiteiten, dan raden we je aan zo snel mogelijk de Mindler app op je telefoon te zetten en een afspraak te maken. We geven je ook nog wat extra tips waarmee je direct al aan de slag kunt:
Wat is het ergste dat er kan gebeuren? Als de faalangst je even naar de keel vliegt, bedenk dan eens wat het allerergste is wat je kan gebeuren. Haal het meest verschrikkelijk scenario in je hoofd je hoofd en bedenk dan eens hoe groot de kans is dat dit gaat gebeuren. Door dit te doen ga je vanzelf rationeler denken en valt het allemaal ineens weer mee.
Adem Als de paniek toeslaat, probeer dan eens een paar keer diep in en uit te ademen. Hiermee zorg je ervoor dat je hart iets sneller klopt en kalmeer je jezelf. Als je het lastig vindt om diep te ademen tel dan in je hoofd steeds langzaam tot zes. 6 tellen inademen, 6 tellen uitademen.
Focus op wat je goed kan Heb je vaak de neiging om op te sommen wat er allemaal wel niet fout kan gaan? Daar zou iedereen onzeker van worden. Probeer je eens te focussen op wat er allemaal goed kan gaan. Dat zijn over het algemeen de zaken die je zelf in de hand hebt, dingen die jij goed kunt. Door de focussen op dingen die jij goed kunt groeit je zelfvertrouwen en wordt de angst om te falen ietsje kleiner.
Breek de taak op in kleine stukjes Heb je het gevoel een beetje ‘overwhelmd’ te zijn. Zie je het einddoel even niet meer zo goed? Breek de prestatie die je moet leveren dan eens op in kleine sub-prestaties. Stel dat je een toneelstuk moet opvoeren. Probeer dan alleen de eerste scène eens voor je te zien. Als je hier doorheen bent gekomen kun je door naar scène twee. Als je jouw prestaties in kleine stukjes deelt lijkt je taak ineens een stuk makkelijker.
Faalangst kan iedereen overkomen. Je bent zeker niet de enige die klamme handen krijgt voordat je in het openbaar moet spreken. Hoewel faalangst ook positief kan uitpakken, is het voor veel mensen een flinke belemmering bij het leveren van belangrijke, maar soms ook alledaagse prestaties. Gelukkig zijn er goede trainingen die je van je faalangst af kunnen helpen.
Online werken aan je faalangst met een psycholoog van Mindler
Heb je vaak het gevoel dat jouw faalangst je leven flink belemmert en heb je het idee dat je zonder die faalangst beter zal presteren? Dan is het misschien een goed idee om eens met een psycholoog te praten. Faalangst kan namelijk gewoon behandeld worden. Je hoeft daar niet eens voor naar een psycholoog te rijden. Bij Mindler kun je namelijk online samen met een psycholoog werken aan je faalangst vanuit je eigen woonkamer.