Wat is een bipolaire stoornis precies?
Een bipolaire stoornis is een chronische psychische aandoening die wordt gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen. Deze aandoening werd vroeger ook wel 'manische depressie' genoemd. Er zijn verschillende typen te onderscheiden:
Bipolair I: Hierbij ervaar je minstens één manische episode die minimaal een week duurt. Vaak komen ook depressieve episodes voor.
Bipolair II: Gekenmerkt door minder ernstige manische episodes (hypomanie) afgewisseld met depressieve periodes.
Cyclothymie: Een mildere vorm met lichte stemmingswisselingen die minimaal twee jaar aanhouden.
De aandoening heeft vaak grote impact op je dagelijks leven, relaties en werk. Erfelijke factoren spelen een rol, maar ook omgevingsfactoren zoals stress kunnen bijdragen aan het ontstaan.
Wat zijn de meest voorkomende symptomen van een bipolaire stoornis?
De symptomen van een bipolaire stoornis variëren sterk, afhankelijk van of je in een manische of depressieve fase zit.
Tijdens een manische fase kun je het volgende ervaren:
Buitengewoon veel energie en weinig behoefte aan slaap
Overmatig zelfvertrouwen en grootheidsgedachten
Snelle gedachten en spraak (gedachtevlucht)
Impulsief gedrag, zoals geld uitgeven of roekeloos rijden
Verhoogde prikkelbaarheid en agitatie
Tijdens een depressieve fase kunnen deze symptomen optreden:
Aanhoudende somberheid en gevoelens van leegte
Extreme vermoeidheid en gebrek aan energie
Concentratieproblemen en besluiteloosheid
Veranderingen in eetlust en slaappatroon
Gedachten aan de dood of aan zelfdoding
Hoe verloopt het ziektebeeld van bipolaire stoornis?
Het verloop van een bipolaire stoornis is episodisch van aard. Dit betekent dat periodes van manische en depressieve episodes worden afgewisseld met stabiele periodes. De frequentie en intensiteit van deze stemmingswisselingen verschillen per persoon.
Sommige mensen ervaren slechts enkele episodes in hun leven, terwijl anderen meerdere keren per jaar met stemmingsschommelingen te maken krijgen. Zonder behandeling kunnen de episodes langer duren en intenser worden. Tussen de episodes door is er vaak sprake van een relatief stabiele stemming, hoewel sommige mensen lichte restsymptomen blijven ervaren.
De eerste verschijnselen openbaren zich meestal tijdens de late adolescentie of vroege volwassenheid, maar de aandoening kan soms jaren onopgemerkt blijven of worden verward met andere psychische problemen.
Wanneer moet je professionele hulp zoeken bij vermoeden van bipolaire stoornis?
Het is belangrijk om tijdig hulp te zoeken als je vermoedt dat jij of iemand in je omgeving met een bipolaire stoornis kampt. Overweeg professionele hulp wanneer:
Stemmingswisselingen het dagelijks functioneren belemmeren
Er sprake is van zelfdestructief gedrag tijdens manische episodes
Depressieve gevoelens aanhouden en gepaard gaan met gedachten aan zelfdoding
Relaties, werk of studie ernstig lijden onder de stemmingswisselingen
In crisissituaties, zoals bij acute suïcidale gedachten of extreem manisch gedrag, is het belangrijk direct contact op te nemen met je huisarts, de crisisdienst of 112. Wacht niet tot de symptomen vanzelf overgaan – vroege interventie verbetert de prognose aanzienlijk.
Hoe wordt een bipolaire stoornis vastgesteld?
De classificatie van een bipolaire stoornis is een zorgvuldig proces dat alleen door een psychiater of klinisch psycholoog kan worden uitgevoerd. Het proces bestaat uit verschillende onderdelen:
Een uitgebreid psychiatrisch interview over huidige klachten en ziektegeschiedenis
Vragenlijsten om symptomen in kaart te brengen
Gesprekken met naasten (met toestemming) voor aanvullende informatie
Medische tests om andere oorzaken uit te sluiten (zoals schildklieraandoeningen)
De diagnostiek richt zich op het herkennen van patronen in stemmingswisselingen over langere tijd. Een eenmalige meting geeft onvoldoende inzicht, omdat symptomen per fase sterk verschillen.
Wat is het verschil tussen bipolaire stoornis en andere psychische aandoeningen?
Een bipolaire stoornis wordt regelmatig verward met andere psychische aandoeningen, wat kan leiden tot onjuiste behandeling. Belangrijke verschillen zijn:
Depressie: Bij een depressie ontbreken de manische fasen die kenmerkend zijn voor bipolaire stoornis.
Borderline persoonlijkheidsstoornis: Hierbij zijn stemmingswisselingen vaak korter (uren tot dagen) en reactiever op omgevingsfactoren.
ADHD: De verhoogde energie en impulsiviteit bij ADHD zijn constant aanwezig, niet episodisch.
Schizofrenie: Focust meer op hallucinaties en wanen, hoewel sommige symptomen kunnen overlappen.
Nauwkeurige diagnostiek is essentieel, aangezien elke aandoening een andere behandelaanpak vereist.
Welke behandelingen zijn effectief bij bipolaire stoornis?
Een bipolaire stoornis vraagt om een langdurige, multidisciplinaire behandeling die is afgestemd op jouw specifieke situatie. Effectieve behandelingen omvatten:
Medicatie: Stemmingsstabilisatoren, antipsychotica en soms antidepressiva om stemmingswisselingen te reguleren
Psychotherapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) en interpersoonlijke therapie helpen bij het herkennen van vroege signalen en het ontwikkelen van coping-strategieën
Leefstijlaanpassingen: Regelmatige slaappatronen, stressmanagement en het vermijden van alcohol en drugs
Psycho-educatie: Kennis over de aandoening voor zowel cliënt als naasten Consistentie in behandeling is belangrijk, ook tijdens stabiele periodes, om terugval te voorkomen.
Bipolaire stoornis in je dagelijks leven: praktische tips
Leven met een bipolaire stoornis is uitdagend, maar met de juiste strategieën kun je een stabiel en bevredigend leven leiden:
Houd een stemmingsdagboek bij om patronen te herkennen
Zorg voor regelmaat in slaap, voeding en beweging
Leer vroege waarschuwingssignalen herkennen
Bespreek een crisisplan met je behandelaar en naasten
Wees open naar vertrouwde personen over je aandoening
Voor naasten is het belangrijk geduldig te zijn, grenzen te stellen waar nodig, en ook goed voor zichzelf te zorgen. Bij Mindler begrijpen we de complexiteit van leven met een bipolaire stoornis. Onze psychologen bieden online ondersteuning, waardoor je laagdrempelig hulp kunt krijgen bij het leren omgaan met een naaste met deze aandoening, het herkennen van vroege signalen en het ontwikkelen van effectieve coping-strategieën.