Bang voor de dood: Wat is het, de symptomen en wat je eraan kunt doen?
Angst voor de dood. Ben jij wel eens bang voor de dood? Het is leuk om aan je toekomst te denken. Ben je over een paar jaar nog bij dezelfde partner? Hoeveel kinderen heb je? Misschien heb je wel kleinkinderen! Als je te ver vooruit denkt, dan ga je ineens aan je eigen dood denken en dat is meestal een wat minder florissante gedachte. Sommige mensen denken logisch na over de dood. Het is een gegeven van het leven. Maar bij sommige mensen slaat de angst om het hart als ze aan de dood denken. Ze worden gegrepen door hun bange gevoelens, ze raken er bij wijze van spreke verlamd door. Iedereen kan op een andere manier bang zijn voor de dood. De een is bang voor de pijn die met doodgaan gepaard gaat, de ander is bang voor het oordeel van God en weer een ander is bang om dood te gaan omdat de kinderen nog niet alleen gelaten kunnen worden. Het is helemaal niet gek om af en toe eens stil te staan bij de dood. Maar als de gedachten aan doodgaan je leven gaan beheersen dan is het tijd om hulp te gaan zoeken.
Praten over je angst voor de dood in je eigen vertrouwde omgeving
Bij Mindler zitten GZ psychologen klaar om je te helpen bij je angst. Het kan zijn dat je bang bent voor de dood, omdat je een angststoornis hebt. De psycholoog en jij houden eerst een intakegesprek via een beeldverbinding. Zolang je aangesloten bent op het internet kun je dat intakegesprek dus voeren waar je maar wil, op de bank in de woonkamer of aan de keukentafel bijvoorbeeld. Bovendien kun je zelf de datum en tijd inplannen voor je intakegesprek (en later ook voor de volgende sessies). Je kunt dus een gesprek met de psycholoog plannen op het moment dat het je goed uitkomt, bijvoorbeeld als de kinderen naar school zijn of wanneer je een ochtend thuiswerkt. Samen met de psycholoog ga je kijken hoe je van je angst kunt afkomen. Dat zal per persoon verschillen. Omdat je altijd met dezelfde psycholoog praat kan je behandeling echt op jouw persoonlijkheid worden afgestemd.
Wat is bang voor de dood?
Hoewel het misschien op het eerste gezicht erg op elkaar lijkt is angst voor de dood is iets anders dan het hebben van doodsangst. Doodsangst heb je als je daadwerkelijk in gevaar bent. Bang voor de dood ben je als je beseft dat het leven eindig is en daar ontzettend verdrietig of angstig van wordt. Bang zijn voor de dood kan dus ook als er helemaal geen gevaar dreigt. Sommige mensen zijn zó bang voor het einde van het leven dat ze een fobie ontwikkelen. Die fobie kan ervoor zorgen dat je alles wat met de dood te maken heeft gaat ontwijken, zoals begrafenissen, of dat je ineens enorm in paniek raakt als je aan de dood moet denken. Sommige mensen krijgen zelfs last van ademhalingsproblemen of paniekaanvallen. Ben je bang voor de dood? Dan ben je niet de enige. De angst voor de dood staat in de top 10 van meest voorkomende angsten. Sommige mensen denken wel 15 keer per dag aan de dood. Er zijn veel mensen die zich schamen voor hun angst om dood te gaan, daarom is het niet helemaal zeker hoeveel mensen er precies last van hebben, maar dat het er een boel zijn is duidelijk. Wat niet helemaal duidelijk is, is waarom mensen nu precies bang zijn voor de dood. De gerenommeerd dood-psycholoog David Lester deed in de jaren 60 onderzoek naar het fenomeen en ontdekte bijvoorbeeld dat medicijnstudenten banger zijn voor de dood dan andere studenten. Sommige mensen bleken bang voor hun eigen dood, andere mensen bleken juist bang voor de dood van iemand anders. In de jaren tachtig ontdekten psychologen (waaronder Robert Neimeyer, schrijver van het Death Anxiety Handbook) dat mensen die het einde van hun leven echt zagen naderen, minder bang zijn voor de dood dan mensen die nog een heel leven voor zich hebben. Bovendien lijken vrouwen vaker bang te zijn voor de dood dan mannen. Bang zijn voor de dood kan er dus eigenlijk voor iedereen een beetje anders uitzien.
Bang voor de dood – betekenis
Bang zijn voor je eigen dood staat ook wel bekend als thanatofobie. Dit woord komt uit het Grieks en bestaat uit de twee woorden thánatos wat dood betekent, en phóbos wat Grieks is voor angst. Ook het woord Necrofobie wordt wel eens gebruikt als term voor angst voor de dood, het dan alleen om de algemene angst voor de dood en alles wat daarmee te maken heeft. Dus ook voor stervende dieren of een kerkhof. Bang zijn voor de dood is geen psychologische stoornis op zich, maar kan eventueel wel gelinkt worden aan andere stoornissen. Denk daarbij aan posttraumatische stressstoornis (PTSS), een paniekstoornis, of ziekteangststoornis (voorheen hypochondrie).
Wat zijn de oorzaken van bang zijn voor de dood?
Waarom mensen bang zijn voor de dood kan verschillen. Over het algemeen is het ongrijpbare gevoel van doodgaan een grote factor als het gaat om het ontwikkelen van de existentiële angst voor de dood. Niemand kan vertellen hoe het doodgaan precies voelt. Doet het pijn? Zie je een helder licht? Ga je ergens naartoe, of was dat het? Het feit dat de dood een beetje mistig is zorgt voor onzekerheid en onzekerheid zorgt vaak voor angst. Een andere trigger voor het ontstaan van angst voor de dood is als je de dood van dichtbij meemaakt. Dit kan zorgen voor een traumatische ervaring. Angst voor de dood lijkt ook te kunnen ontstaan door stress of een paniekaanval, waarbij je het gevoel hebt gehad dood te gaan. Maar wat nu de exacte oorzaak is waarom mensen bang zijn voor de dood, daar is de wetenschap het nog steeds niet over eens. Zo dacht de bekende psychoanalyticus Sigmund Freud dat bang zijn voor de dood voortkwam uit een kindertrauma. Een andere psychoanalyticus, weet bang zijn voor de dood aan de crisis op weg naar ouderdom.
Bang voor de dood en PTSS
PTSS ontstaat na het meemaken van een traumatische gebeurtenis. Behalve dat mensen met PTSS het meegemaakte trauma vaak herbeleven door bijvoorbeeld nachtmerries, hebben ze ook vaak te maken met angstklachten. Hieronder valt ook de angst om dood te gaan.
Bang voor de dood en paniekstoornis
Ook als je last hebt van een paniekstoornis kun je bang zijn om dood te gaan. Een paniekstoornis heb je als je last hebt van paniekaanvallen die geregeld terugkomen. Tijdens zo’n paniekaanval kun je last krijgen van zweten en hartkloppingen. Je wordt dan bang van je eigen fysieke symptomen en denkt dat je doodgaat.
Angst voor de dood en ziekteangststoornis
Ziekteangststoornis ken je misschien beter als hypochondrie. Een hypochonder is iemand die een irreële angst heeft voor ziektes. Als jij verkouden bent schenk je daar misschien weinig aandacht aan, maar als een hypochonder verkouden is denkt hij of zij meteen dat er sprake is van een ernstige ziekte zoals kanker. Bang zijn voor de dood is dan natuurlijk nog maar een kleine stap.
Bang voor de dood en kanker
Er zijn ook veel (ex) kankerpatiënten die bang zijn voor de dood, vaak nadat ze die dood daadwerkelijk in de ogen hebben gekeken. Het nare is dat ook al zijn de patiënten genezen ze geregeld bang blijven voor de dood. Ze denken er vaak aan, bijvoorbeeld ‘s nachts in bed. Soms gaan die gedachten aan de dood het leven van ex-kankerpatiënten beheersen. Het is dan belangrijk om hulp te zoeken. Vaak is het fijn om met iemand te praten die al ervaring heeft met kankerpatiënten. Je kunt bij Mindler je eigen psycholoog uitkiezen en deze op hun ervaringen selecteren.
Bang voor de dood symptomen en klachten
Er zijn verschillende symptomen die duiden op angst voor de dood. Zo kun je in eerste instantie last hebben van:
Oppervlakkig ademen/hyperventilatie
Verhoogde hartslag
Tintelingen
Droge mond
Druk op de borst
Gevoel flauw te vallen
Zweten
Niet helder kunnen denken
Rillingen
Deze symptomen lijken op de symptomen van een paniekaanval. Als je een fobie hebt ontwikkelt dan houdt de angst om dood te gaan langer aan. De volgende symptomen heb je als je thanatofobie hebt:
Je denkt meerdere keren per dag/week/maand aan doodgaan
Je bent voorzichtig met je lichaam
Je piekert
Je hebt depressieve gedachten
Je bent sneller bang
Je vermijd gevaarlijke situaties, zoals autorijden, vliegen of treinreizen
Je krijgt een benauwd of paniekerig gevoel als je aan de dood denkt
Angst voor de dood – de gevolgen
Bang zijn voor de dood kan negatieve gevolgen hebben voor je dagelijkse leven. Zo kun je er ontzettend wakker van liggen, waardoor je overdag erg moe bent. Bovendien kan je zelfbeeld een stuk minder worden. Elke keer als je met de dood geconfronteerd wordt voel je je slecht. Dat kan het lastig maken om het nieuws te kijken of de krant te lezen. Op het moment dat de gedachte aan de dood door je hoofd schieten kun je in paniek raken, gaan zweten, trillen en hartkloppingen krijgen. Heb je vaker van dit soort paniekaanvallen dan kun je op den duur zelfs spreken van een paniekstoornis. Mensen die bang zijn voor de dood piekeren vaak veel en kunnen zelfs in een depressie belanden.
Zoals gezegd vermijden mensen die bang zijn voor de dood vaak ook dingen die ermee te maken hebben, zoals een begrafenis of een crematie. Als andere niet begrijpen waarom jij niet bij een begrafenis aanwezig bent dan kan dat ervoor zorgen dat je relaties onder jouw angst gaan lijden.
Mijn kind is bang voor de dood
Niet alleen volwassenen kunnen bang voor de dood zijn, ook kinderen kunnen deze angst hebben. Of je kind bang wordt voor de dood is voor ieder kind verschillend. Net als bij volwassenen hebben meisjes over het algemeen meer angst dan jongens. Meestal begint de angst voor de dood op 6- of 7-jarige leeftijd omdat kinderen dan beseffen dat de dood bestaat. Angst voor de dood ontstaat ook als kinderen ermee in aanraking komen, bijvoorbeeld als opa of oma overlijdt. Je hebt dan misschien als ouder de neiging om je kind minder bang te maken. Sommige ouders vertellen dat mensen pas doodgaan als ze heel oud zijn, andere ontkennen dat de dood bestaat. Maar dit is niet de beste aanpak.
Wat kun je doen als je kind bang is voor de dood?
Het is veel beter om eerlijk te zijn tegen kinderen die bang zijn voor de dood. Je hoeft het niet meteen als een heel zwaar onderwerp te gaan bespreken, maar neem de dingen die je kind zegt wel serieus. Je kunt het er daarna luchtig met elkaar over hebben. Zeg bijvoorbeeld dat iedereen doodgaat, maar niet allemaal tegelijk. Dat jij nog lang niet van plan bent dood te gaan, omdat je nog heel veel leuke dingen met elkaar wilt doen. Blijf positief, maar spreek wel de waarheid. Als je zegt dat dode mensen slapen, zou je kind bang kunnen worden om te gaan slapen. Heeft je kind het erg vaak over de dood plan dan geregeld even een moment in waarop jullie er over kunnen praten. Dat hoeft maar tien minuten te zijn. Dan kan je zoon of dochter even zijn of haar hart luchten. Blijft je kind langere tijd bang voor de dood, dan is het slim om hulp te zoeken.
Ben ik té bang voor de dood? – Test jezelf
Waarschijnlijk weet je zelf maar al te goed dat je bang bent voor de dood. Maar is dat het enige, of heb je ook een angststoornis, depressie, last van PTSS of hypochondrie? De enige die er echt wat over kan zeggen zijn de mensen die ervoor geleerd hebben. Online zijn er zelftests te vinden waarbij je kunt kijken of jij last hebt van een bepaalde psychische stoornis. Deze test kunnen je aanleiding geven om hulp te zoeken. De GGZ heeft een test online staan waarmee je kunt kijken of er sprake is van een angststoornis. In de test moet je antwoord geven of bepaalde symptomen bij jou de afgelopen week aanwezig waren. Het is dus geen test die specifiek test die bepaalt of jij bang bent voor de dood, maar een test die kijkt of je te maken hebt met een angststoornis. Een online test is geen vervanging voor een echte diagnose, maar kan je wel een goede aanleiding geven om contact op te nemen met je huisarts. De huisarts kan je dan eventueel doorverwijzen naar een psycholoog. Op die manier kom je bij Mindler terecht. Een GZ psycholoog kan uitspraak doen over eventuele psychische aandoeningen. Soms heeft je angst voor de dood met een stoornis te maken, soms met een gebeurtenis in je leven. De GZ psycholoog kan door met jou te praten erachter komen waar je angst voor de dood nu eigenlijk vandaan komt.
Bang voor de dood herstel – Hoe behandel je de angst voor de dood? Bang voor de dood behandelingen
Je kunt je laten behandelen als je bang bent voor de dood om van je angst af te komen. Sommige mensen hebben genoeg aan therapie, anderen hebben daarnaast ook medicatie nodig.
Cognitieve gedragstherapie tegen bang zijn voor de dood
Een van de therapieën die je kunt volgen om van je angst voor de dood af te komen is cognitieve gedragstherapie. Dit wordt ook wel eens denk en doe therapie genoemd. De gesprekken met de psycholoog worden afgewisseld met bepaalde oefeningen. Een oefening zou kunnen zijn om de confrontatie met de dood op te zoeken, door er bijvoorbeeld tien minuten met een vriend of partner over te praten. Ook worden de symptomen die horen bij je angst aangepakt. Als je vaak boos of geprikkeld reageert dan kunnen bepaalde oefeningen je helpen om de volgende keer anders te reageren. Je therapeut zorgt ervoor dat jij de oefeningen krijgt die het beste bij je passen.
Verschillende soorten medicijnen tegen bang zijn voor de dood
Als je angstklachten echt heel erg zijn kun je medicijnen voorgeschreven krijgen. Over het algemeen zijn dit antidepressiva. Voorbeelden van medicijnen tegen angst zijn:
Citalopram
Fluoxetine
Paroxetine
Sertraline
Amitriptyline
Nortriptyline
De reden dat er antidepressiva wordt voorgeschreven is omdat zij bepaalde evenwichten tussen verschillende stoffen in je hersenen beïnvloeden. Hierdoor nemen je angstklachten af.
Zowel psychotherapie als medicijnen kunnen helpen om de angst voor de dood af te verminderen. Op de langere termijn is psychotherapie echter het meest effectief.
Holistische bang voor de dood behandelingen
Een holistische benadering betekent dat je bewust wordt van jezelf en alles om je heen. Het hier-en-nu. Je kunt je angst voor de dood op een holistische manier benaderen, door bijvoorbeeld mindfulness oefeningen te doen.
Mindfulness voor bang zijn voor de dood
Mindfulness kan ervoor zorgen dat je de aandacht richt op datgene waar je op dat moment mee zit. Dat kan bijvoorbeeld door elke dag de tijd te nemen om te mediteren en je gedachten even de revue laten passeren. Of door ademhalingsoefeningen te doen, die je kunt inzetten als je in paniek raakt. Online zijn er een heleboel oefeningen te vinden, die je thuis kunt proberen.
Bang voor de dood behandeling bij een erkende GZ psycholoog
Het is fijn als je hulp krijgt als je bang bent voor de dood. Een GZ psycholoog snapt je angst en neemt je klachten serieus. Bij Mindler vind je verschillende GZ psychologen die jou met een behandeling kunnen bijstaan om je vrij te maken van je angst. In het intakegesprek dat je kunt inplannen via de Mindler app leer je jouw psycholoog en kennen en kan de psycholoog bepalen welke behandeling jou het beste gaat helpen. Alle GZ psychologen bij Mindler zijn geregistreerd in het BIG-register.
Omgaan met een angst voor de dood in het dagelijks leven
Iedereen is wel eens bang voor de dood. Maar als je zo bang bent voor het einde dat het je leven erg beïnvloed dan is dat niet prettig voor jou en vaak ook niet voor je omgeving.
Bang zijn voor de dood en werk
Bang zijn voor de dood betekent voor sommige mensen dat ze de in hun ogen ‘gevaarlijke’ situaties uit de weg gaan. Het kan ervoor zorgen dat je geen auto meer wilt rijden, of in de trein of het vliegtuig wil stappen. Dat is natuurlijk lastig als je ver van je werk woont. Bovendien kan jouw angst ervoor zorgen dat je paniekaanvallen krijgt. Sowieso is dat niet fijn, maar als je geregeld een paniekaanval op de werkvloer hebt kan dit je carrière schaden. Ook kan het zijn dat je door het denken aan de dood slecht slaapt en daardoor minder geconcentreerd bent op je werk. Jouw angst voor de dood kan dus ook van invloed zijn op je werkprestaties.
Bang zijn voor de dood en relaties
Ook op relaties kan de angst voor de dood een flinke impact hebben. Het kan zijn dat je door je angst prikkelbaarder bent of sneller boos. Grote avonturen met je geliefde of vrienden zul je niet gauw aangaan omdat je bang bent dat het te gevaarlijk is. Of je voelt je simpelweg niet begrepen door je vrienden, collega’s of partner.
Bang zijn voor de dood en familie
Tot slot is de angst voor de dood vaak ook merkbaar binnen het gezin. Sommige mensen die bang zijn voor de dood hebben sterk de neiging om hun dierbaren extra te beschermen. Bovendien kan het gepieker over de dood zorgen voor slapeloze nachten en prikkelbaarheid. Als er binnen de familie iemand overlijdt kan iemand die ontzettend bang is voor de dood besluiten om niet naar de begrafenis of crematie te gaan, wat familiebanden op het spel kan zetten.