Relatietherapie
Relatietherapie is een vorm van therapie die zich richt op het verminderen van conflicten en communicatieproblemen binnen een relatie.
Soms kan relatietherapie ook inzicht geven in het al dan niet voortzetten van de relatie. Samen met een partner ontmoet je een therapeut voor een gesprek. De therapeut helpt jullie om moeilijkheden duidelijker te communiceren en het begrip tussen beide partijen te vergroten.
Relatietherapie kan ook gezond zijn voor stellen zonder grote conflicten, omdat het de communicatie bevordert en de liefde verder kan versterken.
Hoe werkt relatietherapie?
De meest voorkomende vorm van relatietherapie is gebaseerd op wat in de psychologie systeemtheorie wordt genoemd.
Systemische relatietherapie is gebaseerd op het idee dat de relatie een systeem is, en dat beide partijen essentiële onderdelen van het systeem zijn die afhankelijk zijn van het andere deel.
De theorie gaat ervan uit dat alle onderdelen van een systeem bij een verandering betrokken moeten zijn. Daarom worden de problemen en conflicten samen behandeld, zodat beide cliënten in “hetzelfde team” zitten in de strijd voor verbetering. Het is echter ook belangrijk dat beide partijen hun individuele gedachten en problemen uiten om het begrip voor elkaar binnen de relatie te vergroten.
Andere vormen en richtingen van relatietherapie zijn Emotional Focused Couples Therapy (EFT), Integrative Behavioral Therapy voor koppels (IBCT) en Cognitive Behavioral Therapy voor koppels (KBT). EFT richt zich op het begrijpen van elkaars gevoelens en het versterken van een ‘wij-gevoel’. IBCT richt zich op het vinden van acceptatie voor het gedrag en de meningen van een partner. Bij CGT zijn gedrag en communicatiemethoden het belangrijkst, en de therapie richt zich op het verbeteren hiervan door middel van oefeningen.
Wat doet een relatietherapeut?
De rol van de therapeut is om het paar te helpen naar elkaar te luisteren en te proberen hen de gedachten en zorgen van de ander op een meer empathische manier te laten begrijpen. Dit wordt gedaan door doordachte vragen te stellen die de discussie stimuleren, maar ook door relatieoefeningen en tips te geven die het koppel zowel tijdens als buiten de therapiesessie kunnen helpen. De therapeut kan ook inspireren tot nieuwe communicatiepatronen en benaderingen voor het oplossen van problemen.
De therapeut en het paar ontmoeten elkaar meestal om de twee weken of om de drie weken, maar in acute gevallen kan je vaker afspreken. Hoe vaak het koppel de therapeut wil zien, wordt vaak al tijdens de eerste ontmoeting besproken. Een therapiesessie kan variëren van een half tot twee uur. Het aantal sessies varieert, maar ligt vaak tussen de 5 en 15.
Het is belangrijk om een geschikte relatietherapeut te kiezen. Enkele criteria om te overwegen zijn het geslacht, de leeftijd, opleiding, diploma’s, therapieaanpak, ervaring en zelfs iets praktisch als de afstand tot de receptie en de kosten van de therapeut.
Waar praat je over tijdens relatietherapie?
De gesprekken tussen het paar en de therapeut zijn in elk individueel geval anders, maar er zijn enkele erkende gemeenschappelijke thema’s die vaak aan de orde komen in relatietherapie. De therapeut laat beide partijen vaak over hun problemen praten om het begrip van de partner voor het gedrag van de ander te vergroten. De therapeut kan zich ook concentreren op relaties uit de kindertijd en traumatische gebeurtenissen die nog steeds van invloed kunnen zijn op de manier waarop het paar met elkaar omgaat.
Het is ook belangrijk om de dingen te benadrukken die heel goed werken in de relatie om het paar te herinneren aan de positieve aspecten van de relatie en de redenen waarom ze vanaf het begin in de relatie zijn. De relatietherapeut helpt het paar om hun individuele gedachten gelijkmatig te communiceren zonder onderbreking of dat een van de partijen hun stem verheft of aanvalt. Sommige relatietherapeuten richten zich veel op acceptatie, dat wil zeggen het accepteren van de tekortkomingen van de partner en het besef dat er eigenschappen en gedragingen zijn die niet kunnen worden veranderd.
Verschillende relatieproblemen
Problemen in relaties variëren van alledaagse ruzies tot grote, onvergeeflijke conflicten. Hieronder staan enkele veel voorkomende relatieproblemen:
Ontrouw
Onbevredigend seksleven of andere seksuele problemen
Scheiding
Jaloezie
Financiën en loopbaanproblemen, bijvoorbeeld werkloosheid
Geestelijke of fysieke mishandeling
Communicatieproblemen
Kinderloosheid
Misbruik
Gewijzigde rollen
Gebrek aan vertrouwen en onzekerheid
Verschillende relatieproblemen kunnen verschillende soorten relatietherapie vereisen. Het is aan de therapeut om naar de problemen te luisteren en van daaruit de opbouw van de therapiesessies aan te passen.
Wanneer relatietherapie aanvragen?
Zelfs een koppel met minimale problemen kan baat hebben bij een paar relatietherapiegesprekken. Maar er zijn ook meer ernstige tekenen dat relatietherapie nodig is om de relatie niet te laten mislukken. Veelvoorkomende signalen dat je relatietherapie moet zoeken, zijn onder meer:
Gebrek aan vertrouwen in je partner en onwil om te vertellen over gedachten, problemen of iets alledaags als hoe je dag is geweest
De relatie lijkt meer energie te vergen dan je eruit haalt
Gevoelens van eenzaamheid, zelfs als je bij je partner bent
Dagelijkse ruzies komen vaak voor en ruzies lijken een vicieuze cirkel in de relatie te zijn geworden
Moeilijkheden worden niet gecommuniceerd en onverwerkt en gevoelens van wrok blijven onopgelost
Gedachten aan echtscheiding of het verbreken van de relatie
Moeite om gewoon dichtbij te zijn en rond te hangen met je partner
Een langdurige stilte en gebrek aan communicatie
Het is niet meer mogelijk om je partner te vergeven
Werkt relatietherapie?
De resultaten van de relatietherapie verschillen van geval tot geval. Soms slaagt de relatietherapeut erin de relatie te redden en brengt hij opnieuw liefde en begrip in de relatie. Soms is echtscheiding of scheiding de beste oplossing en in dergelijke gevallen kan relatietherapie zorgen voor een rustig en empathisch proces.
Er zijn veel onderzoeken die positieve resultaten van relatietherapie laten zien. In een Amerikaans onderzoek uitgevoerd door psychologieprofessor Andrew Christensen aan de UCLA in Los Angeles, hielp relatietherapie de helft van de 134 echtparen die voorheen diep ongelukkig waren om hun relaties te verbeteren. Hoewel de helft misschien een klein onderdeel lijkt, is het resultaat nog steeds het bewijs van het succes van relatietherapie. De effectiviteit van relatietherapiegesprekken is sterk afhankelijk van de bereidheid van het paar om samen te werken en daadwerkelijk te proberen de relatie te verbeteren en te luisteren.
Dat de principes van EFT effectief zijn blijkt ook uit Nederlands onderzoek. Henk Jan Conradi, Psycholoog en wetenschappelijk onderzoeker van de Universiteit van Amsterdam bestudeerde 79 stellen met (milde) hechtingsproblematiek die zichzelf hadden aangemeld voor een EFT-relatiecursus. Een paar maanden nadat de cursus was afgelopen was het grotere deel van de deelnemers tevredener over hun relatie, konden ze taken beter verdelen, waren ze aardiger tegen hun partner en ervoeren ze meer binding met elkaar. Hoewel is aangetoont dat EFT helpt bij het verbeteren van relaties was het toepassen ervan nog niet heel gebruikelijk. De laatste jaren krijgt EFT in Nederland echter veel meer aandacht en wordt het in reguliere settings gebruikt. Zo kunnen bedrijfsartsen en huisartsen ernaartoe doorverwijzen en wordt er binnen de verslavingszorg mee gewerkt. Ook bij het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis en het VU universitair centrum maken gebruik van EFT, respectievelijk voor het personeel en de studenten.
Relatie oefeningen en tips
Verschillende relatietherapeuten passen verschillende technieken, relatieoefeningen en tips toe die speciaal zijn afgestemd op elk individueel koppel. Hieronder staan enkele veelvoorkomende tips en oefeningen die relaties kunnen verbeteren:
Denk regelmatig na over en herinner jezelf eraan wat je waardeert aan je partner en waardoor je je oorspronkelijk tot hem/haar aangetrokken voelde
Wees concreet en gedetailleerd met gedachten, gevoelens en verlangens wanneer je met je partner communiceert
Neem elkaar niet voor lief en toon waardering en interesse in je partner
Leer te stoppen en je ruzies op te lossen en zorg ervoor dat geen van jullie de ruzie bitter verlaat
Accepteer je partner en besef dat je niet alles kunt veranderen
Aanwezigheid en holistisch denken
Leer het verschil tussen kritiek en klacht
Denk na over wat je zegt, en minstens zo belangrijk is hoe je het zegt
Schrijf dankbaarheidsbrieven aan elkaar om respect en dankbaarheid te tonen
Wat kost relatietherapie?
De prijs van relatietherapie varieert sterk. Gezinsbegeleiding in de kerk of gemeente is meestal de goedkoopste methode en kan rond de 10 euro per uur kosten. Sommige gemeenten geven zelfs geheel gratis advies. Een particuliere relatietherapeut in grotere steden kan echter in de buurt van 100 euro per uur kosten. Omdat dit meestal een gediplomeerd psycholoog of therapeut is, kan de therapeut meer erkende effectieve methoden toepassen, zoals EFT of CGT. Het belangrijkste is dat je de therapievorm kiest die het beste past bij je eigen wensen en eventuele financiële voorwaarden.