Wat zijn de symptomen van een BPS?
De borderline persoonlijkheidsstoornis brengt verschillende kenmerken met zich mee die invloed hebben op hoe je je voelt, denkt en gedraagt. Volgens de DSM-5 criteria zijn er negen kenmerkende symptomen, waarvan je er minstens vijf moet hebben voor een diagnose.
Emotionele instabiliteit is een van de meest herkenbare kenmerken. Je emoties kunnen snel en intensief veranderen, vaak als reactie op kleine gebeurtenissen. Je kunt je het ene moment helemaal prima voelen en kort daarna intens erg verdrietig of boos zijn.
Impulsief gedrag komt ook vaak voor. Je neemt misschien beslissingen zonder na te denken over de gevolgen, zoals geld uitgeven dat je niet hebt, roekeloos rijden, of overmatig drinken.
Identiteitsproblemen kunnen inhouden dat je moeite hebt met het ontwikkelen van een stabiel zelfbeeld. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen wie je eigenlijk bent, waar je voor staat en je doelen of waarden kunnen vaak veranderen.
Ook relatieproblemen zijn een veelvoorkomend kenmerk van BPS. Je relaties kunnen intens maar instabiel zijn, waarbij je het ene moment de ander idealiseert en het ander moment juist de ander devalueert. Er is meestal een intense angst voor verlating.
Hoe wordt een BPS gediagnosticeerd?
De diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis verloopt via verschillende stappen en wordt altijd door een professional gesteld. Het begint meestal met een gesprek bij je huisarts, die je kan doorverwijzen naar een psychiater of psycholoog.
Tijdens het diagnostische proces vinden er uitgebreide interviews plaats. De professional vraagt naar je symptomen, gedachten, gevoelens en gedragspatronen. Ook je persoonlijke geschiedenis en jeugd komen aan bod.
Ook kan gebruik worden gemaakt van vragenlijsten die helpen bij het in kaart brengen van je symptomen. Deze geven een beter inzicht in je emotionele toestand en persoonlijkheidskenmerken.
Voor een officiële diagnose worden de DSM-5 criteria gebruikt. Een professional kijkt of je symptomen passen bij de negen kenmerken van BPS en of ze langdurig aanwezig zijn en impact hebben op je dagelijks functioneren.
Wat is het verschil tussen een BPS en een bipolaire stoornis?
BPS en bipolaire stoornis worden vaak met elkaar verward, maar zijn verschillende aandoeningen. Het belangrijkste verschil zit in de duur van de stemmingswisselingen. Bij BPS kunnen stemmingen meerdere keren per dag veranderen, terwijl bij de bipolaire stoornis stemmingsepisodes weken of maanden duren.
Ook de oorzaak van stemmingswisselingen verschilt. Bij BPS zijn deze vaak reactief en worden ze getriggerd door interpersoonlijke situaties. Bij bipolaire stoornis treden stemmingswisselingen meer cyclisch op en zijn ze minder direct verbonden met externe gebeurtenissen.
De onderliggende problematiek is anders. Bij BPS is er vaak sprake van identiteitsproblemen, angst voor verlating en instabiele relaties. Bipolaire stoornis kenmerkt zich door afwisselende periodes van manie (of hypomanie) en depressie.
Wat zijn de oorzaken van een borderline persoonlijkheidsstoornis?
BPS ontstaat meestal door een combinatie van factoren. Genetische aanleg kan een rol spelen - de stoornis komt vaker voor in families waar BPD of andere psychische klachten voorkomen.
Neurobiologische aspecten zijn ook belangrijk. Onderzoek wijst uit dat mensen met BPS verschillen kunnen vertonen en opzichte van mensen zonder BPS in hersengebieden die emoties reguleren en impulsiviteit beheersen.
Traumatische ervaringen in de jeugd, zoals verwaarlozing, mishandeling, verlating of misbruik kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van BPS. Niet iedereen met BPS heeft een voorgeschiedenis van psychotrauma, maar het komt wel vaker voor.
Omgevingsfactoren zoals een omgeving waarin emoties niet erkend of gevalideerd worden, kunnen eveneens een rol spelen bij het ontstaan van de stoornis.
Welke behandelingen zijn effectief bij BPS?
Er zijn verschillende bewezen effectieve therapieën voor BPS. Dialectische gedragstherapie (DGT) is speciaal ontwikkeld voor BPS en richt zich op het verbeteren van emotieregulatie, interpersoonlijke vaardigheden, stressbestendigheid en mindfulness.
Schematherapie helpt bij het herkennen en veranderen van disfunctionele patronen in denken, voelen en doen die hun oorsprong in de kindertijd hebben.
Mentalization-based treatment (MBT) focust op het verbeteren van het vermogen om je eigen gedachten en gevoelens te begrijpen en die van anderen te interpreteren.
Medicatie kan ondersteunend werken bij bepaalde symptomen, maar is niet de primaire behandeling voor BPS. Medicijnen kunnen helpen bij het verminderen van specifieke klachten zoals angst, depressie of stemmingswisselingen.
Hoe kan ik omgaan met iemand die BPS heeft?
Als je iemand kent met BPS, kan het helpen om meer te leren over de stoornis. Begrip voor de uitdagingen waar je naaste mee kampt, kan leiden tot meer empathie en geduld.
Duidelijke communicatie is essentieel. Probeer direct en eerlijk te zijn, zonder veroordelend te klinken. Vermijd dubbelzinnige boodschappen die verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden.
Het stellen van grenzen is belangrijk, zowel voor jou als voor de persoon met BPS. Maak duidelijk wat wel en niet acceptabel is in jullie relatie, op een rustige en respectvolle manier.
Vergeet niet voor jezelf te zorgen. Ondersteun je naaste, maar zorg ook voor je eigen welzijn door tijd voor jezelf te nemen en indien nodig professionele hulp te zoeken.
Kun je volledig herstellen van BPS?
Het perspectief op herstel bij BPS is positiever dan vroeger werd gedacht. Onderzoek toont aan dat veel mensen met BPS significant minder klachten krijgen door de juiste behandeling.
Remissie, waarbij je niet meer voldoet aan de criteria voor BPS, is zeker mogelijk. Verschillende studies laten zien dat een groot deel van de mensen na verloop van tijd niet meer aan de diagnostische criteria voldoet.
Factoren die bijdragen aan een positieve uitkomst zijn onder andere het vroeg starten met behandeling, volhouden van therapie, een ondersteunend netwerk en de ontwikkeling van effectieve copingvaardigheden.
Essentiële inzichten over BPS om te onthouden
BPS is een complexe maar behandelbare aandoening. Het belangrijkste om te onthouden is dat de persoonlijkheidsstoornis niet de persoon definieert – het is slechts een aspect van iemands leven.
Vroege herkenning en behandeling maken een groot verschil. Hoe eerder je hulp zoekt, hoe beter de vooruitzichten vaak zijn.
Voor naasten is het belangrijk om te weten dat je niet verantwoordelijk bent voor iemands herstel, maar dat je steun wel waardevol is. Balanceer tussen begrip tonen en gezonde grenzen stellen.