Het verschil tussen ADHD en ADD
Je hebt vast wel eens gehoord van ADHD. Mensen met ADHD hebben last van aandachts- en concentratieproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. Naast deze variant bestaat er ook een minder bekende vorm van ADHD waar mensen wel aandachtsproblemen ervaren, maar geen last hebben van hyperactiviteit en impulsiviteit. Dit wordt in de volksmond ook wel ADD genoemd. Deze term staat echter niet meer in de DSM (handboek met diagnoses van psychische stoornissen). Daar wordt het ADHD met een overwegend onoplettend beeld genoemd. In dit artikel gebruiken we voor de overzichtelijkheid de term ADD.
ADD kenmerkt zich door onder andere aan concentratieproblemen, vergeetachtigheid en moeite met het organiseren van taken. Mensen met deze aandoening raken vaak afgeleid, maken slordigheidsfouten en lijken niet te luisteren wanneer ze aangesproken worden. Ze hebben moeite met timemanagement, aandacht besteden aan details en ze stellen taken vaak uit.
Wat is ADD zonder hyperactiviteit precies?
ADD is dus een specifieke vorm van de aandachtstekortstoornis waarbij hyperactiviteit ontbreekt. Het grote verschil met de klassieke variant ligt in de zichtbaarheid. Waar iemand met hyperactieve ADHD opvalt door beweeglijkheid en impulsief gedrag, worstelt iemand met de overwegend onoplettendheid variant vaak in stilte. Het kan lijken alsof deze persoon simpelweg dromerig of verstrooid is, terwijl er eigenlijk sprake is van een neurobiologische aandoening. Het brein verwerkt prikkels anders, waardoor focus op één taak lastig is.
Juist omdat deze vorm minder zichtbaar is voor de buitenwereld, blijft het vaak lang onopgemerkt. Veel mensen lopen daardoor jarenlang rond met onbegrepen problemen in hun dagelijks functioneren.
Wat zijn de belangrijkste symptomen van ADD?
Bij ADD zie je vooral problemen met aandacht en executieve functies. De meest voorkomende kenmerken zijn:
Moeite met concentreren op details, waardoor slordigheidsfouten ontstaan
Snel afgeleid raken door externe en interne prikkels
Vergeetachtigheid in dagelijkse activiteiten (afspraken vergeten, spullen kwijtraken)
Moeite met organiseren van taken en activiteiten
Taken uitstellen of niet afmaken
Spullen kwijtraken die nodig zijn voor taken
Niet lijken te luisteren als direct aangesproken
Moeite met het volgen van instructies
In het dagelijks leven kan dit betekenen dat je steeds opnieuw je sleutels zoekt, afspraken vergeet of moeite hebt om een boek uit te lezen. Of misschien zit je uren achter je bureau zonder productief te zijn, omdat je gedachten alle kanten op schieten.
Hoe verschilt ADD zonder hyperactiviteit bij kinderen en volwassenen?
Bij kinderen met ADD valt vooral op dat ze dromerig zijn in de klas, instructies missen en moeite hebben met het afmaken van schoolwerk. Ze worden vaak bestempeld als 'niet hun best doen' of 'lui', terwijl ze vaak juist hard hun best doen om zich te concentreren.
Volwassenen hebben in de loop van hun leven vaak compensatiestrategieën ontwikkeld, maar kunnen nog steeds worstelen met planning, timemanagement en organiseren. Waar kinderen vooral moeite hebben met schooltaken, uit het zich bij volwassenen meer op werk en in relaties. Vergaderingen volgen, deadlines halen en administratie bijhouden zijn typische struikelblokken.
Waarom wordt ADD zonder hyperactiviteit vaak gemist of verkeerd gediagnosticeerd?
Het subtiele karakter van ADD zorgt ervoor dat deze aandoening regelmatig over het hoofd wordt gezien. Bovendien worden de symptomen vaak toegeschreven aan andere oorzaken zoals luiheid of gebrek aan motivatie.
Verkeerde diagnoses komen veelvuldig voor. Zo worden concentratieproblemen en vermoeidheid vaak aangezien voor depressie of angststoornissen. Ook worden symptomen soms toegeschreven aan persoonlijkheidskenmerken in plaats van een neurobiologische aandoening. De overlap met andere psychische klachten maakt een juiste diagnose extra uitdagend.
Bij meisjes en vrouwen wordt ADD bijzonder vaak gemist. Zij vertonen vaker dit subtype en leren vaak al vroeg hun symptomen te verbergen of compenseren. Daardoor kunnen ze jarenlang worstelen zonder de juiste diagnose en hulp.
Hoe wordt ADD vastgesteld?
Het diagnostisch proces voor ADD is uitgebreid en combineert verschillende methoden. Een zorgvuldige diagnose omvat meestal:
Uitgebreide vragenlijsten over symptomen en functioneren
Interviews over de ontwikkelingsgeschiedenis
Observaties van gedrag in verschillende situaties
Gesprekken met naasten (bij kinderen vaak ouders en leerkrachten)
Psychologen gebruiken gestandaardiseerde testen zoals de DIVA (Diagnostisch Interview Voor ADHD bij volwassenen) of specifieke aandachtsonderzoeken om concentratievermogen objectief te meten. Het belangrijkste is een compleet beeld te krijgen van hoe de symptomen iemands dagelijks leven beïnvloeden, gedurende de levensloop.
Hoe kan ik ADD herkennen bij mijn kind of partner?
Als ouder of partner kun je letten op subtiele signalen die wijzen op ADD. Let bijvoorbeeld op of je dierbare:
Moeite heeft om een gesprek te volgen en regelmatig de draad kwijtraakt
Taken vaak half afmaakt en dan overstapt naar iets anders
Belangrijke afspraken vergeet, ondanks goede intenties
Moeite heeft met timemanagement en vaak te laat komt
Een chaotisch bureau of leefruimte heeft, maar niet weet waar te beginnen met opruimen
Probeer deze observaties bespreekbaar te maken zonder verwijten. Zeg bijvoorbeeld: "Ik merk dat je moeite hebt om je te concentreren op je werk. Hoe voelt dat voor jou?" Dit nodigt uit tot een open gesprek zonder oordeel.
Welke behandelingen zijn effectief voor ADD?
Voor ADD zijn verschillende effectieve behandelingen beschikbaar. Een gecombineerde aanpak werkt vaak het beste:
Medicatie (zoals methylfenidaat) kan helpen de concentratie te verbeteren
Cognitieve gedragstherapie leert je omgaan met symptomen en effectieve strategieën ontwikkelen
Coaching gericht op plannings- en organisatievaardigheden
Aanpassingen in werk- en leefomgeving om afleidingen te verminderen
Mindfulness en meditatie om aandacht te trainen
De behandeling moet altijd toegespitst zijn op de individuele behoeften. Wat voor de ene persoon werkt, kan voor de ander minder effectief zijn. Daarom is een persoonlijke benadering belangrijk.
ADD: leven met een onzichtbare aandoening
Leven met ADD betekent vaak omgaan met een aandoening die anderen niet zien of begrijpen. Toch kun je met de juiste strategieën en ondersteuning een bevredigend leven leiden. Acceptatie van je eigen manier van denken en verwerken is daarbij de eerste stap.
Praktische coping strategieën kunnen enorm helpen: gebruik planners en herinneringen, verdeel grote taken in kleinere stappen, en creëer een werkomgeving met minimale afleiding. Ook het uitleggen van je aandoening aan naasten kan begrip kweken.
Wij bij Mindler begrijpen hoe uitdagend het kan zijn om met een onzichtbare aandoening zoals ADD te leven. Onze psychologen zijn gespecialiseerd in het herkennen en behandelen hiervan, en kunnen je begeleiden via gemakkelijk toegankelijke online sessies. Met de juiste hulp kan je leren om je sterke kanten te benutten en strategieën te ontwikkelen voor de uitdagingen.
Vroegtijdige herkenning en passende ondersteuning maken een wereld van verschil. Met de juiste hulp wordt ADD niet langer een belemmering, maar een eigenschap waar je mee kunt leven.