Last van heftige onzekerheid?
Je kijkt naar de stapel kleding op je bed en barst in huilen uit. Je hebt je inmiddels al acht keer omgekleed voor dat avondje uit, maar wat je ook aantrekt niets lijkt je vandaag te staan. Iedereen heeft wel eens zo’n moment van onzekerheid. Dat is natuurlijk en helemaal geen ramp. Maar als je lang last blijft houden van onzekerheid, dan kan het je leven gaan beheersen. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Je kunt je zelfverzekerdheid ontwikkelen met behulp van bepaalde oefeningen. Een psycholoog kan je daarbij helpen. “Ik ga toch niet helemaal met de auto naar een psycholoog omdat ik een tikkeltje onzeker ben?” Nee, als je slechts een tikje onzeker bent dan kun je zelf met een paar oefeningen best aan de slag. Maar als de onzekerheid je leven gaat beheersen is het wel goed als je op een professionele manier wordt begeleid. Ga daarvoor altijd eerst naar je huisarts, deze kan het beste beoordelen of je hulp van een psycholoog nodig hebt.
Wat is onzekerheid nu eigenlijk precies, waar komt het vandaan en wanneer wordt het een probleem?
Wat betekent onzekerheid?
Onzekerheid betekent dat er een situatie is waarbij onvoldoende informatie aanwezig is. Door deze definitie wordt het begrip niet alleen in de psychologie gebruikt. Ook in de statistiek, de economie, de financiering, de verzekeringswereld, de filosofie, de sociologie, de techniek, de informatica en kwantummechanica spreekt men wel eens van ‘een onzekerheid’. In het geval van de psychologie betekent onzekerheid dat je over jezelf twijfelt. Ben ik wel goed genoeg? Kan ik dit wel? Ben ik wel knap genoeg, dun genoeg, grappig genoeg, serieus genoeg, sportief genoeg, leuk genoeg…. De twijfel kan op allerlei vlakken toeslaan. Ga je vanmiddag met een vriendin de stad in, of ga je naar de sportschool? Op zich een keus die iedereen wel zou kunnen maken zonder problemen, maar een onzeker persoon gaat alle voors en tegens tegen elkaar afwegen. Als je kiest voor de sportschool, vind je vriendin je dan nog wel aardig en als je kiest voor je vriendin, gaan ze dan in de sportschool niet denken dat je een opgever bent? Je kunt dus twijfelen over jezelf, maar ook over beslissingen die je moet maken. Je kunt hier flink last van hebben in het dagelijks leven.
Zelfverzekerdheid betekenis
Zelfverzekerdheid betekent het tegenovergestelde van onzekerheid. Als je zelfverzekerd bent, heb je vertrouwen in jezelf. Je hebt geen last van twijfel en je bent overtuigd van je eigen kunnen. Ben je té zelfverzekerd, dan noemen we dat zelfoverschatting. Je denkt dan dat je meer kunt, dan eigenlijk waar is. Andersom kan ook, als je denkt dat je iets niet kunt, terwijl je dat eigenlijk wél kan dan onderschat je jezelf.
Wat betekent een laag zelfbeeld?
Onzekerheid van een persoon heeft te maken met het beeld wat iemand van zichzelf heeft – het zelfbeeld. De manier waarop je jezelf ziet en hoe je over jezelf oordeelt, kan bepalend zijn voor hoe je jezelf voelt.
Zelfbeeld betekenis
Je kunt jezelf op een andere manier zien dan anderen jou zien. Je zelfbeeld is niet jouw werkelijke identiteit. Je kunt onzeker worden omdat je last hebt van een laag zelfbeeld. Dat betekent dat je jezelf niet goed op waarde weet te schatten. Je vindt jezelf waardeloos en als je jezelf zou moeten omschrijven beland je vaak in negatieve termen, zoals te dik, saai, dom. Als je een laag zelfbeeld hebt kun je een hele rits van dit soort negatieve woorden bedenken die op jou slaan, maar een lijst met positieve woorden over jezelf vind je veel lastiger te maken.
Het verschil tussen onzekerheid en een negatief zelfbeeld
Het verschil tussen onzekerheid en het hebben van een negatief zelfbeeld is dat je onzeker kunt zijn over jezelf, maar ook over bepaalde keuzes die je moet maken. Je twijfelt veel over het hier-en-nu, maar ook over de toekomst. Niets is zeker. Een negatief zelfbeeld kan zorgen voor zulke onzekerheid. Een negatief zelfbeeld betekent dat je een (vaak verkeerd) negatief idee hebt over jezelf. Je zelfbeeld is dan niet realistisch. Als je een negatief zelfbeeld hebt, kan dit je enorm onzeker maken.
De oorzaak van onzekerheid
De ene persoon is onzekerder dan de ander. Waar komt die onzekerheid vandaan? En hoe komt het dat de een slechts een keer onzeker is, en een ander zich altijd onzeker voelt? Er zijn verschillende oorzaken die ervoor kunnen zorgen dat je last krijgt van onzekerheid:
Lichamelijke oorzaken
Ben je ziek of heb je een beperking, dan kan dit ervoor zorgen dat je ontzettend onzeker wordt. Wat is je plaats in de maatschappij? Hoe gaat mijn toekomst eruit zien? Is het wel mogelijk om gelukkig te zijn nu ik in een rolstoel zit?
Emotionele factoren
Een slechte hechting met je ouders kan ervoor zorgen dat je je onzeker gaat voelen. Als je een veilige jeugd hebt gehad met ouders die van je houden, dan voel je je gewaardeerd en heb je het idee dat je altijd bij ze terecht kunt. Anders gezegd: je vertrouwt je ouders en hebt een positief zelfbeeld. Als dit niet het geval is, en je hebt in je jeugd geen veilige hechting gehad met je ouders, omdat ze bijvoorbeeld je geheimen doorvertelden, afspraken niet nakwamen of er helemaal niet voor je waren, dan kun je negatief over jezelf gaan denken. Dat lage zelfbeeld zorgt ervoor dat je onzeker wordt. Dit kan tot op latere leeftijd nog doorwerken.
Financiële oorzaken
Geld lijkt misschien onbelangrijk als het op je gezondheid aankomt, maar het kan wel degelijk een oorzaak zijn van onzekere gevoelens. Als het elke maand weer een uitdaging is om rond te komen van je budget dan nemen de gevoelens van onzekerheid toe. Ga je het wel redden tot het einde van de maand? Kun je jouw kinderen wel dat mooie cadeau geven dat ze zo graag willen? Hoe vinden anderen het eigenlijk dat je nooit trakteert? Al deze zaken kunnen door je hoofd gaan spoken als je het financieel niet zo breed hebt.
Perfectionisme
Ben je een echte perfectionist? Kijk dan niet gek op als je ook vaak onzeker bent. Als je altijd je uiterste best doet om anderen te plezieren en taken perfect uit te voeren, dan komt het extra hard aan als het een keer niet lukt. Sommige mensen zouden dan zoiets zeggen als: “ach, volgende keer beter”, maar een perfectionist vindt zichzelf dan een echte mislukkeling. Dit negatieve zelfbeeld zorgt weer voor een hoop onzekerheid. “Als het de volgende keer maar goed gaat!” Je wordt er spontaan nerveus van waardoor er weer wat mis gaat. Zo kunnen perfectionisten in een vicieuze cirkel terechtkomen.
De oorzaak van een negatief zelfbeeld
Sociale oorzaken
Mensen die veel gepest zijn/worden krijgen een flinke psychische knauw te verwerken als het gaat om hun zelfbeeld. Als je elke dag hoort dat je een lelijke neus hebt, ga je op den duur zelf geloven dat je neus mooier hoort te zijn. Je krijgt een negatiever zelfbeeld, wat zorgt voor onzekerheid. Een andere sociale oorzaak die kan leiden tot de ontwikkeling van een negatief zelfbeeld is de sociale druk, bijvoorbeeld als het gaat om een schoonheidsideaal. Mooie plaatjes van prachtige modellen in magazines of op social media zorgen ervoor dat je een verkeerd beeld krijgt van wat normaal is. Dit schoonheidsideaal kan je ontzettend onzeker maken over je eigen lichaam.
Onrealistisch hoge verwachtingen
Hebben je ouders altijd torenhoge verwachtingen van je gehad die onrealistisch waren en die je dan ook niet kon waarmaken? Dan kan dat een oorzaak zijn van jouw negatieve zelfbeeld. Je bent namelijk ‘gevoed’ met het idee dat je niet genoeg was en dat als je dat eenmaal bent gaan geloven dan is het lastig dat van je af te schudden.
Onzekerheid: kenmerken en symptomen
Even een keer zenuwachtig zijn voor een presentatie hebben we allemaal wel eens maar wanneer spreken we nu echt van onzekerheid? We zetten de belangrijkste kenmerken en symptomen van onzekerheid voor je op een rij.
Onzekerheid bij volwassenen: kenmerken en symptomen
Gebrek aan zelfvertrouwen
Mensen die last hebben van onzekerheid hebben een gebrek aan zelfvertrouwen. Ze geloven niet dat ze iets kunnen. Zelfvertrouwen zorgt ervoor dat je stevig in je schoenen staat en je niet zo snel uit het veld laat slaan als er een keer iets tegenzit. Heb je een gebrek aan zelfvertrouwen dan kan een tegenslag je flink aan het wankelen brengen en ervoor zorgen dat je je ontzettend onzeker voelt.
Twijfelen aan jezelf
De woorden ‘onzekerheid’ en ‘twijfel’ gaan hand in hand. Als je last hebt van onzekerheid kun je ontzettend aan jezelf twijfelen. Je vraagt je altijd af of je wel goed genoeg bent.
Verlegenheid
Verlegenheid kan een symptoom zijn van onzekerheid. Iemand durft dan niet goed zichzelf te zijn en houdt zich een beetje op de achtergrond. Ben je verlegen dan voel je je onzeker in het gezelschap van anderen. Verlegenheid gaat wel verder dan ‘een muurbloempje’ zijn. Sommige mensen zijn nu eenmaal wat stiller en dan anderen.
Lichamelijke klachten
Onzekerheid kan ook zorgen voor lichamelijke klachten. Voorbeelden van klachten die worden veroorzaakt door onzekerheid zijn bijvoorbeeld het hebben van een droge mond, een snelle hartslag, hartkloppingen of klamme handen.
Depressie en depressieve buien
Onzekerheid kan soms uitmonden in depressieve buien of zelfs in een depressie. Het is daarom belangrijk om onzekerheid op tijd te behandelen. Ook een postnatale depressie kan ervoor zorgen dat je last krijgt van onzekerheid.
Onzekerheid bij kinderen: kenmerken en symptomen
Bij kinderen kun je letten op dezelfde symptomen als bij volwassenen: het gebrek aan zelfvertrouwen, een laag zelfbeeld, sombere buien en verlegenheid bijvoorbeeld. Maar er zijn nog meer symptomen waaraan je kunt zien of een kind problemen heeft met onzekerheid:
Nagelbijten
Nagelbijten is een van de dingen waaraan je zou kunnen zien dat een kind onzeker is. Natuurlijk is een kind die nagels bijt niet per definitie onzeker, maar het kan wel passen in de optelsom van verschillende symptomen die je kind laat zien als hij last heeft van onzekerheid.
Vaak zeggen dat hij/zij iets niet kan
Als je kind vaak zegt hij of zij iets niet kan dan kan dat een teken zijn dat er sprake is van onzekerheid.
Ander gedrag bij maken van fouten
Maakt het kind een keer een fout, dan kan hij dat niet gelaten over zich heen laten gaan maar reageert hij druk, stoer of heel erg boos. Ook een flinke huilbui na een fout kan een teken zijn van onzekerheid. Ook kan je kind last hebben van de angst om opnieuw (of überhaupt) een fout te maken en durft hij daarom niet iets nieuws uit te proberen. Het kind heeft dan last van faalangst.
Assertiviteitsproblemen
Je kind vindt het moeilijk om voor zichzelf of te komen. Het ontbreekt hem of haar aan vertrouwen om assertiviteit te tonen.
Piekeren en zich zorgen maken
Als je kind last heeft van onzekerheid kan het ontzettend gaan piekeren en zich zorgen gaan maken. Niet alleen over zichzelf, maar ook over anderen. Dat piekeren kan er ook voor zorgen dat je kind slecht slaapt.
Negatief zelfbeeld kenmerken en symptomen
Zowel kinderen als volwassenen kunnen last hebben van een laag zelfbeeld. Zo’n negatieve blik op jezelf kan onzekerheid in de hand werken. Hoe weet je nu of het beeld wat jij van jezelf hebt correct is?
Laag zelfbeeld bij volwassenen: kenmerken en symptomen
Herken je je in een of meerdere van de volgende symptomen dan heb je een laag zelfbeeld, wat kan zorgen voor onzekerheid.
Het gevoel niets te kunnen
Het gevoel hebben altijd dingen verkeerd te doen
Je bent kritisch op jezelf
Je cijfert jezelf weg
Je voelt je nooit trots
Je vindt anderen beter dan jezelf
Je bent vaak verlegen
Je onderschat jezelf vaak
Je tilt te zwaar aan door jou gemaakte fouten
Je kan niet tegen kritiek
Je zoekt altijd naar bevestiging of waardering
Je bent somber en hebt last van depressieve gevoelens
Je hebt geregeld last van depressieve gevoelens
Je kijkt tegen anderen op en vergelijkt jezelf ermee (bv in de media)
Laag zelfbeeld bij kinderen: kenmerken en symptomen
Alle symptomen die we noemden bij volwassen gelden ook voor kinderen. Daarnaast kun je nog letten op deze symptomen bij een kind.
Het kind zegt vaak dat het zichzelf lelijk vindt
Het kind denkt dat hij dingen niet kan
Het kind reageert fel op zelfgemaakte fouten
Je kind vraagt vaak of hij iets wel goed doet (zoekt bevestiging)
De nadelen van onzekerheid
Mensen die kampen met onzekerheid kunnen hier in het dagelijkse leven veel last van hebben. Ze twijfelen de hele dag over van alles en nog wat. Bovendien doe je als je onzeker bent sneller iets wat een ander wil dat je doet. Je gaat dus vaak over je eigen grenzen heen omdat je niet stevig in je schoenen staat door je onzekerheid. Hoe vaker je over je grenzen heen gaat, hoe groter de gevolgen zijn. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot een depressie.
De nadelen van een negatief zelfbeeld
Heb je een negatief zelfbeeld dan kan dit ervoor zorgen dat je onzeker wordt. De negatieve gedachten die je over jezelf hebt kunnen ervoor zorgen dat je problemen krijgt in je relaties, werk of studie. Je vindt het bijvoorbeeld lastig om om te gaan met kritiek, het uiten van je mening is moeilijk en je wil continu bevestiging. Iets wat de mensen om je heen je niet altijd kunnen geven. Samenwerken wordt daardoor een stuk moeilijker en samenleven ook.
Heb ik een negatief zelfbeeld? Hoe onzeker ben ik?
Ben je benieuwd of jouw zelfbeeld klopt met de werkelijkheid, of ben je bang dat je onzekerheid je in het dagelijks leven in de weg kan gaan zitten? Dan kun je door het doen van een online test erachter komen of je onzekerheid inderdaad een probleem vormt.
Onzekerheidstest voor volwassenen
Checken of je last hebt van onzekerheid? Doe dan bijvoorbeeld de symptomencheck van Gezondheidsplein. En hier kun je ook kijken hoe het zit met je zelfvertrouwen.
Negatief zelfbeeld test voor volwassenen
Je kunt ook online tests vinden die je helpen bij het ontdekken je eigen zelfbeeld. Heb jij een negatief zelfbeeld of zit het wel goed met de manier waarop je naar jezelf kijkt?
Hoe onzeker is mijn kind: onzekerheid test voor kinderen
Je kunt kijken of je kind voldoet aan de eerder genoemde symptomen om erachter te komen of je kind onzeker is, maar je kunt online ook verschillende tests vinden die je kunnen helpen. Eventueel kun je samen met je kind een test invullen.
Twijfel je? Probeer hier dan eens over te praten met je huisarts. Deze kan het beste beoordelen of er een verwijzing nodig is en waarvoor precies.
Onzekerheid overwinnen en zelfbeeld verbeteren
Wat kun je zelf allemaal doen om je onzekerheid te overwinnen en je zelfbeeld te verbeteren?
Natuurlijke supplementen ter behandeling van onzekerheid
Onzekerheid zelf kun je niet echt behandelen met natuurlijke supplementen. Maar je kunt er wel voor zorgen dat je jouw emoties wat beter kunt reguleren, dat je wat rustiger wordt, beter kunt slapen of je algeheel gewoon iets gelukkiger voelt. Hoe beter je in je vel zit, hoe kleiner je onzekerheid wordt. Natuurlijke supplementen die je bijvoorbeeld kunt gebruiken zijn:
Omega 3-vetzuren
Onderzoek heeft uitgewezen dat bepaalde effecten van angst en stress tot twintig procent kunnen verminderen als iemand omega 3-vetzuren neemt. Dat helpt dus als je door je onzekerheid angstig wordt of stress ervaart.
Vitamine B en C
Ook vitamine B en C kunnen helpen om angstige gevoelens of stress te verminderen. Het is daarom belangrijk dat je er genoeg van in je lijf hebt zitten.
Zink
Zink heeft de eigenschap je zenuwstelsel te kalmeren, dat zorgt ervoor dat je rustiger wordt als je onzeker bent.
Groene thee
Het drinken van een kop groene thee zorgt er ook voor dat je lekker rustig wordt. Groene thee zou ervoor zorgen dat je bloedsuikerspiegel stabiel blijft. In theeblaadjes zit aminozuur wat een rustgevend effect heeft op de drinker van de thee.
Mindfulness ter behandeling van onzekerheid
Om beter met je onzekerheid om te kunnen gaan, kun je ook mindfulness proberen. Mindfulness zorgt ervoor dat je jouw aandacht vestigt op het heden. In plaats van dat je blijft piekeren over iets uit het verleden, of onzekere gedachten door je hoofd laat spoken over wat er in de toekomst misschien wel eens zou kunnen gaan gebeuren, leer je met mindfulness stil te staan bij het hier-en-nu. Hoe voel je je op dit moment?
Mindfulness kan bestaan uit meditatie, ademhalingsoefeningen of bijvoorbeeld yoga. Dit zijn dingen die je thuis kunt beoefenen.
Verbeter je zelfbeeld met deze 6 tips
Verbeter je negatieve praatProbeer op het moment dat je iets negatiefs zegt over jezelf dit te herkennen en jezelf dan te verbeteren. Het kan helpen om jezelf af te vragen of je de negatieve praat ook over iemand anders zou zeggen. Meestal is het antwoord nee. Zo leer je inzien dat al die negatieve praat over jezelf helemaal niet nodig is.
Zoek mensen op die je aardig vindtAls mensen je niet aardig vinden kun je daar ontzettend onzeker van worden. Maar andersom geldt het natuurlijk ook, mensen die jou wél aardig vinden kunnen het beste in je naar boven halen. Zoek die mensen dan maar lekker vaak op dus.
Geef je grenzen aanAls je last hebt van onzekerheid laat je sneller over je heen lopen. Je kunt dit alleen maar tegengaan door wat assertiever te worden. Geef duidelijk je grenzen aan en leer ‘nee’ te zeggen.
Wees positiefMakkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk als je onzeker bent, maar positief zijn over jezelf is belangrijk om je zelfbeeld te verbeteren. Als je positief over jezelf gaat denken, en je blijft dit doen, dan ga je je echt een stuk beter voelen. Als je negatief over jezelf denkt kan het zijn dat dat je ervan weerhoudt om leuke dingen te gaan doen of nieuwe dingen uit te proberen. Daar kun je dan weer van balen, waardoor je in een vicieuze cirkel terecht komt. Wat kun je doen om positiever te worden? Bijvoorbeeld een lijstje maken met al je positieve eigenschappen, of aan het einde van de dag opschrijven wat er allemaal goed is gegaan.
GlimlachHet klinkt gek, maar als je vaker glimlacht zul je je gelukkiger voelen. Zelfs als de glimlach niet gemeend is. Probeer het eens!
Stop met vergelijkenSocial media, tijdschriften, tv, je vrienden, overal kom je mooie mensen tegen met geweldige levens en een rijkdom waar je niet aan kunt tippen. Stop met jezelf met deze mensen te vergelijken. Foto’s die je ziet geven niet de werkelijkheid weer. Jij mag er zijn, net zoals ieder ander. De mensen op de foto zijn niet beter dan jij, jij bent net zo belangrijk.
Omgaan met onzekerheid en in het dagelijks leven
Onzekerheid kan je leven flink beïnvloeden. Het kan ervoor zorgen dat je leuke dingen doen gaat vermijden, nieuwe uitdagingen niet aangaat en je somber voelt. Uiteindelijk kan onzekerheid zelfs overgaan in een depressie. Maar jij bent niet de enige die last heeft van jouw onzekerheid, ook je omgeving krijgt ermee te maken.
Onzekerheid en familie
Je vraagt continu om goedkeuring, je zit bomvol excuses en gaat de deur niet uit omdat je ongelooflijk onzeker bent. Je familie is degene die van jou de taak krijgt om die goedkeuring te geven. Dat kan heel vervelend zijn omdat je familie hier misschien niet altijd en zin in heeft.
Onzekerheid en werk
Dat zoeken naar goedkeuring kan er ook voor zorgen dat je problemen ervaart op je werk. Zo kan samenwerken erg moeilijk zijn, omdat je niet goed om kunt gaan met kritiek. Het kan ook zijn dat je zo onzeker bent over een bepaalde taak dat je deze niet durft uit te voeren of simpelweg blokkeert.
Onzekerheid en relaties
Het feit dat jij kampt met onzekerheid heeft net zoveel invloed op je partner als op jou. Dat is wetenschappelijk bewezen. Jouw onzekerheid kan ervoor zorgen dat je relatie bedreigd voelt door dingen die jij of je partner ‘fout’ doen. Dat bedreigde gevoel is niet goed voor je relatie. Je ziet dingen erg zwart-wit, terwijl het veel leuker is om samen naar de toekomst te kijken in plaats van bang te zijn voor alles wat er kan gaan gebeuren.
Onzekerheid en seksualiteit
Als je worstelt met je geaardheid kun je last krijgen van onzekerheid. Wat vindt mijn familie ervan? Word ik nog wel geaccepteerd als ik vertel dat ik op hetzelfde geslacht val? Het zijn vragen die veel voorkomen en zorgen voor grote onzekerheid. Je kunt ook onzeker zijn over je eigen lijf of over je bedprestaties. Dit kan ervoor zorgen dat een seksuele relatie onder druk komt te staan.