Wat is het verschil tussen een psycholoog en psychiater?
De twee mentale gezondheidsexperts onderscheiden zich op meerdere vlakken. Een psychiater heeft eerst geneeskunde gestudeerd en zich daarna gespecialiseerd in psychiatrie. Hierdoor heeft deze professional een medische basis en kijkt vooral naar biologische en neurologische aspecten van psychische problemen.
Een psycholoog heeft psychologie gestudeerd en richt zich meer op de psychologische processen, gedrag en emoties. Ze bestuderen hoe gedachten, gevoelens en omgeving iemands gedrag beïnvloeden en gebruiken vooral gesprekstechnieken en gedragsinterventies.
Qua behandelmethoden werkt een psychiater vaker met medicatie en biologische interventies, terwijl een psycholoog zich concentreert op therapie zoals cognitieve gedragstherapie, mindfulness of psychodynamische therapie. Vaak is een combinatie van beide benaderingen het meest effectief bij complexe psychische problemen.
Wanneer ga je naar een psycholoog en wanneer naar een psychiater?
De keuze tussen een psycholoog en psychiater hangt af van de aard en ernst van je klachten. Naar een psycholoog ga je doorgaans bij problemen zoals lichte tot matige angst, depressie, stress, relatieproblemen, of als je wilt werken aan persoonlijke groei. Ze helpen je door middel van gesprekken en oefeningen.
Een psychiater is meer aangewezen bij ernstigere psychische aandoeningen zoals zware depressie, psychose, bipolaire stoornis of wanneer medicatie noodzakelijk lijkt. Ook wanneer psychische klachten mogelijk een lichamelijke oorzaak hebben, is een psychiater met medische achtergrond de juiste professional.
Vaak bepaalt je huisarts welke route het beste past bij jouw situatie en verwijst je door naar de geschikte zorgverlener. Het is ook mogelijk dat je tijdens je behandeltraject met beide specialismen te maken krijgt, bijvoorbeeld wanneer je zowel therapie als medicatie nodig hebt.
Kan een psycholoog medicatie voorschrijven?
In Nederland mag een psycholoog geen medicijnen voorschrijven. Deze bevoegdheid is voorbehouden aan artsen, waaronder psychiaters. Als tijdens je behandeling bij een psycholoog blijkt dat medicatie mogelijk kan helpen, zal de psycholoog je doorverwijzen naar je huisarts of een psychiater.
Er bestaat vaak een nauwe samenwerking tussen psychologen en psychiaters of huisartsen wanneer het gaat om medicamenteuze behandelingen. Bij complexe psychische klachten werken deze professionals samen in een behandelteam, waarbij de psychiater verantwoordelijk is voor de medicatie en de psycholoog voor de gesprekstherapie.
Deze taakverdeling zorgt ervoor dat je de meest complete zorg krijgt, waarbij zowel de biologische als psychologische aspecten van je klachten worden aangepakt.
Wat kost een bezoek aan een psycholoog of psychiater?
De kosten voor behandelingen bij psychologen en psychiaters verschillen, maar worden in Nederland grotendeels vergoed vanuit het basispakket van je zorgverzekering wanneer je een verwijzing hebt van je huisarts, al hangt het er ook af van of de zorgaanbieder een contract heeft met de zorgverzekeraar. Als er géén contract is, wordt de behandeling nog steeds grotendeels vergoed, maar je betaalt dan meestal wel zelf een eigen bijdrage.
Voor psychologische zorg in de basis-GGZ gelden meestal vastgestelde tarieven, deels afhankelijk van de zwaarte van je behandeltraject. Psychiatrische zorg valt onder de specialistische GGZ en kent eigen tarieven. Bij beide vormen van zorg moet je rekening houden met je eigen risico (wettelijk momenteel €385 per jaar).
Het is verstandig om vragen vooraf na te vragen stellen aan bij je zorgverzekeraar.
Heb je een verwijzing nodig voor een psycholoog of psychiater?
Voor vergoede zorg bij zowel een psycholoog als een psychiater heb je in Nederland een verwijsbrief van je huisarts nodig. Zonder deze verwijzing kun je wel terecht bij een psycholoog of psychiater, maar dan moet je de kosten zelf betalen.
De huisarts bepaalt of je verwezen wordt naar de basis-GGZ (meestal bij lichtere problematiek) of naar de specialistische GGZ (bij complexere of ernstigere problematiek). Psychiaters werken vrijwel altijd in de specialistische GGZ, terwijl psychologen in beide sectoren kunnen werken.
Er zijn enkele uitzonderingen waarbij directe toegang mogelijk is, zoals bij bepaalde online platforms of privépraktijken, maar ook dan is een verwijzing nodig voor vergoeding door je zorgverzekering.
Wat zijn de wachttijden voor psychologen en psychiaters?
De wachttijden in de Nederlandse GGZ kunnen helaas oplopen tot enkele maanden, zowel voor psychologen als psychiaters. Voor specialistische zorg zijn de wachttijden vaak langer dan voor basis-GGZ.
Factoren die de wachttijden beïnvloeden zijn onder andere je specifieke problematiek, de regio waarin je woont en de druk op het zorgsysteem. Voor bepaalde specialisaties, zoals kinder- en jeugdpsychiatrie of behandeling van persoonlijkheidsstoornissen, kunnen de wachttijden nog langer zijn.
Om sneller hulp te krijgen bij psychische klachten kun je overwegen om digitale platforms te gebruiken, die vaak kortere wachttijden hebben. Ook kun je je huisarts vragen om overbruggingszorg tijdens het wachten op specialistische hulp.
Welke andere GGZ-hulpverleners zijn er naast psychologen en psychiaters?
De geestelijke gezondheidszorg kent diverse professionals naast psychologen en psychiaters. Zo zijn er GZ-psychologen die een postdoctorale opleiding hebben gevolgd en geregistreerd staan in het BIG-register. Klinisch psychologen hebben nog verdere specialisatie. en mogen ook diagnoses stellen.
Psychotherapeuten zijn gespecialiseerd in langere, diepgaande therapieën en hebben een specifieke opleiding daarvoor gevolgd. In de verslavingszorg werken verslavingsartsen die zich specifiek richten op verslavingsproblematiek.
Daarnaast zijn er sociaal-psychiatrisch verpleegkundigen (SPV'ers) die vaak een brugfunctie vervullen tussen medische en sociale zorg. Ook werken er vaktherapeuten, zoals creatief therapeuten en psychomotorisch therapeuten, die via andere methoden dan gesprekken werken aan psychische gezondheid.
Praktische stappen bij het zoeken naar psychische hulp
Als je psychische hulp zoekt, begin dan met een gesprek bij je huisarts. Deze kan je klachten beoordelen en je doorverwijzen naar de juiste zorgverlener. Bereid dit gesprek goed voor door je symptomen en zorgen op te schrijven.
Na de verwijzing kun je zelf kiezen bij welke zorgaanbieder je terecht wilt. Let hierbij op factoren zoals specialisatie, wachttijd, locatie en of de zorg vergoed wordt door je verzekering. Bij het maken van een keuze tussen verschillende zorgverleners kun je ook reviews en ervaringen van anderen raadplegen.
Het intakeproces bestaat meestal uit een of meerdere gesprekken waarin je je situatie uitlegt en samen met de professional een behandelplan opstelt. Wees open en eerlijk tijdens deze gesprekken zodat de behandelaar je zo goed mogelijk kan helpen.
Bij Mindler maken we het zoeken naar vinden van psychische hulp eenvoudiger. Via onze app kun je snel een afspraak maken met een gekwalificeerde psycholoog, zonder lange wachttijden. Je voert je gesprekken online, op een moment dat het jou uitkomt - gewoon vanuit je eigen vertrouwde omgeving.