Wat is FOMO?
FOMO is een afkorting van de Engelse uitdrukking Fear of missing out en is een veelvoorkomend psychologisch dilemma dat stress of angst kan veroorzaken om iets te missen dat men als belangrijk of potentieel voordelig beschouwt. Dit fenomeen komt vaak ter sprake in discussies over de negatieve psychologische effecten van sociale media op ons. Onze zoektocht naar informatie over onze vrienden, de wereld om ons heen en sensationele gebeurtenissen op het internet wordt deels bepaald door de angst om iets waardevols te missen. Het is begrijpelijk dat zo’n angst wordt verergerd wanneer de hoeveelheid informatie die potentieel nuttig kan zijn voor de gemiddelde persoon zo massaal is, dat men bijna gegarandeerd iets mist elke seconde dat men niet koortsachtig op het internet zoekt.
FOMO wordt ook vaak gebruikt in de context van investeringen, waar het gaat om de angst om de voordelen van een sterke prijsstijging te missen. De reden dat FOMO vooral veel wordt besproken in verband met zaken als crypto- en aandelenhandel, is dat dit activiteiten zijn die dat deel van de hersenen echt stimuleren. Het zien van een aandeel dat snel in waarde stijgt zonder dat je het zelf hebt gekocht, veroorzaakt bij bijna iedereen het gevoel dat ze iets hebben gemist. Deze angst kan ervoor zorgen dat mensen te laat aandelen of andere effecten kopen in de positieve prijsontwikkeling, wat op de lange termijn vaak tot handelsverliezen leidt. Het is gebruikelijk dat deze psychologische valkuil het eerste is waar een nieuwe investeerder zich bewust van moet zijn.
FOMO kan eigenlijk niet tot een specifiek gebied worden beperkt, omdat het zo’n vaak geactiveerd deel van onze psyche is. Iemands FOMO kan op elk moment worden geactiveerd en is moeilijk te beheersen. Bewust zijn van het gevoel is echter de eerste stap om er van af te komen.
Hoe ga je om met FOMO?
Gelukkig is het niet bijzonder moeilijk om met FOMO om te gaan als je er al ervaring mee hebt. Het onderzoek naar dit fenomeen is vrij eenduidig als het gaat om de oorzaken van het gevoel. Het komt er in essentie op neer dat je niet tevreden bent met je levenssituatie en als gevolg daarvan op zoek gaat naar iets dat het kan verbeteren. Wanneer je dit echter doet is de kans groot dat het erger wordt omdat je ziet wat je allemaal mist. Aangezien sociale media de kracht hebben om je constant te overtuigen dat je iets belangrijks en relevant mist, is een goede eerste stap om ze gewoon voor een bepaalde periode te vermijden of de tijd die je er aan besteedt sterk te verminderen. Hier volgen enkele algemenere tips en maatregelen:
Focus op wat je hebt in plaats van wat je niet hebt
In plaats van je te concentreren op de dingen die je niet hebt, probeer dankbaar te zijn voor wat je wel hebt. Dit is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan wanneer je wordt gebombardeerd met beelden en verhalen van sociale media over hoe goed sommige mensen het zouden hebben. Het kan een goed idee zijn om de mensen die je volgt op sociale media te vervangen door mensen die je in plaats daarvan laten voelen dat je dankbaar moet zijn voor wat je hebt en die je motivatie geven in plaats van een gevoel van gebrek. Het is beter om mensen te volgen die niet opscheppen en bij de realiteit blijven – zowel als het gaat om het slechte als het goede. Wees kritisch op welke personen/kanalen je bekijkt. Kom erachter wat je FOMO-gevoel triggert, en creëer een omgeving waarin je deze triggers zoveel mogelijk vermijdt. Werk aan het identificeren van wat je je slecht doet voelen, en vermijd het. Voor mildere gevallen van het gevoel hoeft het eigenlijk niet moeilijker te zijn dan dat. Het andere alternatief is natuurlijk om je volledig los te koppelen van sociale media, wat voor veel mensen absoluut gezond zou zijn om te doen, maar het is ook belangrijk om te benadrukken dat dit niet altijd mogelijk is, aangezien veel mensen op sociale media vertrouwen om contact te houden met vrienden en familie of het nodig hebben voor hun werk.
Vertrouw meer op relaties met mensen in de echte wereld
Het is niet ongebruikelijk dat mensen zich tot anderen wenden als ze zich depressief voelen of ernstige angst hebben. Het is eigenlijk een gezond proces dat op veel manieren moet worden aangemoedigd. Je eenzaam voelen is een manier voor onze hersenen om ons te vertellen dat we contact moeten zoeken met anderen, wat niet per se slecht is. Wat echter negatief is, is als deze gevoelens alleen maar leiden tot doelloos scrollen op sociale media op zoek naar een oplossing. Het lost het probleem niet op, en fungeert meer als een afleiding dan iets anders.
Actief engageren op sociale media is niet de oplossing tegen eenzaamheid. Het gebruik van sociale media kan in veel gevallen worden vergeleken met een soort ontsnapping uit je situatie, omdat het een afleidingsmethode kan zijn om het omgaan met negatieve gevoelens te vermijden. Als je daarbij het gevoel hebt dat je iets mist als je geen gebruik maakt van sociale media, dan heb je een krachtige mix die gemakkelijk kan leiden tot verslaving of ongewenst gedrag.
In wezen zijn sociale media precies wat de naam suggereert – sociaal. Problemen ontstaan wanneer sociale contacten beginnen en eindigen op het internet en niet overgaan naar echte ontmoetingen. Als je iemand of meerdere mensen hebt met wie je constant online praat of omgaat, waarom organiseer je dan geen fysieke ontmoetingen? Het is een perfecte manier om te profiteren van de voordelen van sociale media, terwijl je de nadelen vermijdt. Het opbouwen van zinvolle en intieme relaties met mensen is een veel betere manier om eenzaamheid te bestrijden dan alleen sociale media te gebruiken.
Concentreer je op dankbaarheid
Onderzoek heeft aangetoond dat gedachten en acties die bedoeld zijn om dankbaarheid te tonen voor iets, een zeer goede manier zijn om je eigen humeur en dat van de mensen om je heen te verbeteren. Als mensen hebben we maar de mogelijkheid om ons op één ding tegelijk te concentreren, en als je in plaats van je te concentreren op wat je mist, je concentreert op wat je hebt, dat wil zeggen dat je negatieve gedachten vervangt door positieve, zal je humeur zeker verbeteren. Het beste aan dit effect is dat het ook besmettelijk is. Als je je concentreert op positieve dingen, zal dat merkbaar zijn in sociale situaties, wat op zijn beurt de manier van denken van andere mensen verandert.
In deze gemoedstoestand is het moeilijker om iemand te overtuigen om FOMO te voelen. Als je al tevreden bent met hoe dingen zijn, is er niet zo’n grote reden om op zoek te gaan naar iets nieuws. De angst om iets nieuws en opwindends te missen, verdwijnt dus direct. FOMO kan dus worden vervangen door een gevoel van dankbaarheid, zolang je je maar op de juiste dingen concentreert!
FOMO en reclame
Je weet waarschijnlijk al dat bedrijven voortdurend FOMO gebruiken om de kans dat je iets koopt te vergroten. Er is een reden waarom reclame vaak extra de nadruk legt op het feit dat het aanbod beperkt is in tijd, of dat er geen oneindige exemplaren van het product zijn. In het ergste geval kan dit je zelfs aanzetten tot de aankoop van iets waar je anders niet om zou geven.
De meeste advertenties zijn dus gericht op het creëren van een sfeer waarin de klant snel moet handelen en de producten zeer exclusief zijn. Deze krachtige combinatie van “beperkt aantal producten” en “beperkte tijd om het aanbod te benutten” is zeer effectief en vergroot de neiging van mensen om het gepromote product te kopen.
Exclusiviteit geeft klanten het gevoel dat ze de mogelijkheid hebben om iets te kopen dat veel anderen niet hebben, wat de beloningsrespons triggert. “Ik heb een geweldige deal gevonden, wat een geluk heb ik!” Helaas is het niet helemaal hetzelfde als het vinden van een goudklomp op het strand, want je betaalt nog steeds geld om je “koopje” te realiseren.
We zijn waarschijnlijk allemaal al vele malen in deze val gelopen, maar we moeten onszelf niet de schuld geven. Het zijn de bedrijven die profiteren van een aspect van onze psychologie dat moeilijk te controleren is, niet noodzakelijkerwijs ons gebrek aan zelfbeheersing. Bewust zijn hiervan is in ieder geval een goede stap in de juiste richting, en met ervaring en training kan men natuurlijk leren om dit soort marketing gemakkelijk te vermijden.
Enkele slotwoorden over FOMO
Zoals gezegd is FOMO sterk gecorreleerd met het gebruik van sociale media, maar het is ook belangrijk om te onthouden dat FOMO kan ontstaan als gevolg van andere factoren. Het is een veelvoorkomend en eigenlijk heel natuurlijk gevoel voor mensen van alle leeftijden. Het is dus geen ziekelijk gevoel, maar iets dat we allemaal weleens ervaren in ons leven.
Als je zelf voelt dat je echt lijdt onder het gevoel dingen te missen, dan kun je altijd reflecteren op dingen waar je dankbaar voor bent in plaats daarvan. Dit verschuift de focus van negatieve naar positieve aspecten van je leven, wat je helpt om een gevoel van verbondenheid te voelen en angst los te laten. Ook kun je kritisch kijken naar de triggers die jouw FOMO doen ontstaan en deze actief proberen te vermijden of sterk te verminderen